887
kerk, 4 soldaten en 1 meester-kuiper waren „door het aangaan van eenige
„vuurwerken opgesprongen en verongelukt; de weduwen der 2 conduc
teurs ontvingen 3 maanden gage hunner echtgenooten voor schade
vergoeding (1).
Men trachtte het gevaar voor de grenadiers bij den stormloop te onder
vangen door het gebruik van wolzakken, bestaande uit een grof linnen zak,
zeer vast met wol gevuld, soms met blik bekleed en bevestigd tegen een
rechtstandig geplaatste houten schraag op wielen, welke door den man
gemakkelijk kan bewogen worden (2). Jacob van den Burgh was gedu
rende den negenjarigen oorlog „opsiender van de wolsakken, Vriesse
ruyters en andere machines van oorlogh"; 1 directeur, 2 conducteurs,,,
1 timmerman en 1 smid waren hem ondergeschikt. Zij bleven gedurende
de wintermaanden „in employ om de wolsakken te herstellen en te kun-
„nen dienen als men deselve van noode had". Een hoeveelheid van 250
wolzakken kostte 3530 (3).
De wolzakken konden slechts veiligheid geven, ten koste van een snel,
verrassend optreden. Betere ondersteuning mochten de grenadiers ver
wachten van de Coehoorn-rnortieren, die vermoedelijk bij het beleg van
Keizersweerd voor de eerste maal in werking werden gesteld. Het waren
kleine ijzeren mortiertjes, door één man bediend en gedragen, die tot
800 passen handgranaten konden werpen, bij de proeven „van goed effect"
bevonden. De kosten bedroegen 20 per stuk, de stoel daaronder niet
begrepen (4).
In Luik kocht men groote en kleine vuursteenen, de 1000 tegen 11 en
9 gulden Luiksch of licht geld. Hoewel het gebruik van snaphanen toe
nam, ging men toch voort met aanschaffing van nieuwe wapenen, be
staand of oud model. Wouter van Dyck „meester spiesmaecker" te
's-Hertogenbosch leverde 500 halve pieken, 500 morgensterren en 400
zeisen voor 1626-13-8; Johan Bieken en Louis Gervais te Maastricht
verkochten 1000 snaphanen en 1230 musketten, met geelkoperen in plaats
ijzeren beslag, het stuk door elkander tegen 8-8 Luiksch geld, gelijkstaande
met 5-5; Herman Buis, roermaker te Essen, 200 „haacken of dubbele
„musquetten" ad 10 het stuk (5).
Gedurende den negenjarigen oorlog nam het materieel voor rivier
overgangen aanzienlijk toe. In 1694 kreeg Willem Meesters opdracht
tot aanschaffing van 9 blikken pontons tegen 550 het stuk, waarmede
't geenszins bleef, blijkende uit de door den Raad van State in 1696 bekend
gemaakte „Lyst van sodanige materialen als tot de blicke ponten gere-
„quireert ende inde Provintie van Hollant, moeten opgekocht ende ge-
(1) Res. R. v. St. 7 Januari 1689, 3, 8, 22 November 1690, 17 October 1696.
(2) In den Atlas van Artillerie-materiaal 1691-1702 algebeeld als „Enige Machinen so zu
„behuff der Stiirmenden gebraucht werden".
(3; Res. R. v. St. 7, 15, 18 Januari, 15 Februari 1689, 21 Februari 1690, 11, 19 Juni 1691,
26 Juni 1693, 19 November 1694, Res. S.G. 2 Juli 1695, Res. R. v. St. 10 December 1696,
7 November 1697.
(4) Res. R. v. St. 28 Mei, 18, 28 Juni 1701.
(5) Res. R. v. St. 12 October 1689, 17 Augustus 1699, 21 Februari 1701, 17 Februari 1702.
