melde boek Evacuaties in Nederland, omdat de gevechtsverslagen hierover slechts
zeer spaarzame gegevens bevatten.
Evacuatie van Gorinchem was onder de ogen gezien en zou plaats hebben in de
phase, waarin de hoofdweerstandsstrook van het Oostfront zou moeten worden
ontruimd. Er was wel een regeling voorbereid, doch daarin waren de vluchtoorden
nog niet opgenomen. Wel was in beginsel bepaald, dat deze in de Alblasserwaard
zouden worden gekozen, doch, daar over bijna alle woonruimten in het westen
des lands was beschikt, was er nog geen oplossing voor het onderbrengen van de
12 a 13 000 inwoners van Gorinchem gevonden.
Op 13 Mei te 17.00 ontving de burgemeester bericht van de kantonnements-
commandant, dat alle te Gorinchem aanwezige troepen de stad zouden verlaten,
om elders stelling te nemen 1).
Gelijktijdig hiermede deelden vluchtelingen uit Noord-Brabant mede, dat de
Duitsers reeds te Raamsdonksveer e.o. waren en dat een oprukken door het Land
van Altena kon worden verwacht.
Onder de burgerij verspreidde zich het gerucht, dat met een aanval op Gorin
chem moest worden rekening gehouden, in verband waarmede vele inwoners door-
laatbewijzen verzochten om te vertrekken, die door de burgemeester echter niet
werden verstrekt.
Hoewel het eerder vermelde bericht over het wegtrekken der troepen weder
werd ingetrokken, keerde de rust onder de bevolking niet terug en het stelling
nemen van artillerie met front-west (II-3 R.A.) was oorzaak, dat een deel der
bevolking uit die omgeving naar de stad trok. Des avonds meldde de radio het
vertrek van H.M. de Koningin en de Regering, terwijl troepen door de stad naar
het westen trokken (11-29 R.I. en troepen van Vak Sleeuwijk). Het gerucht ont
stond, dat dit zijn oorzaak vond in een Duitse luchtlanding in het Land van Altena.
De burgemeester, die het ergste voor de bevolking vreesde, indien de stad
midden in de gevechtshandelingen zou komen te liggen, stelde zich op 14 Mei
te 4.00 in verbinding met de kantonnementscommandant, die niet bereikbaar was.
Aan de officier van dienst verzocht hij, zo spoedig mogelijk de evacuatie der be
volking met zijn chef te bespreken.
Even later kwam er een bericht binnen, dat van de kerktoren af Duitse motor
rijders waren gezien in de richting Hardinxveld 2) en dat Duitse eenheden uit
de richting Sliedrecht Gorinchem naderden.
Korte tijd daarna werd van de zijde van de kantonnementscommandant bericht,
dat de evacuatie een zaak van de burgemeester was en dat de toestand als uiterst
kritiek moest worden beschouwd. 3)
De burgemeester nam nu (zonder verder advies te vragen aan C.-Groep Mer-
650
Dit was het plan van C.-Groep Merwede om front-west stelling te gaan nemen, waartoe hij
de toestemming van de C.V. niet kreeg, zodat hij zijn waarschuwingsbevelen moest intrekken.
2) Het waren Nederlandse motorrijders.
3) Dit bericht van de kantonnementscommandant was onverantwoordelijk. Evacuatie is tijdens de
operatiën geen zaak ter beoordeling van de burgemeesters, doch van de daarvoor aangewezen
hoogste bevelhebbers, wier beslissing had moeten worden ingeroepen.
