Tijdens de verplaatsing van III L.K. en Brig. A naar de Groepen Merwede en
Lek was deze voor het grootste deel afgelopen.
De geëvacueerde bevolking was over de pontonbrug te Culemborg en de ver-
keersbrug te Vianen afgevoerd, doch de terugtocht van het Veldleger op het
Oostfront-Vg.Holland maakte aldaar een tweede verplaatsing naar het westen
noodzakelijk.
De bevolking van Deil, omvattende Deil, Enspijk, Rumpt en Gellicum, zou
volgens de plannen worden afgevoerd naar Nieuwpoort, Goudriaan, Ammerstol
en Langerak. In deze plaatsen waren echter, tengevolge van de strijd bij Dor
drecht, gedeelten van de bevolking uit de Grebbelinie afgezet, zodat er geen plaats
meer was.
Daarom werden ook de inwoners van Deil naar Gouda gezonden, waar zij echter
als gevolg van de gewijzigde toestand werden doorgevoerd naar het westen.
De in bovengenoemde plaatsen terecht gekomen bevolking uit het Grebbe-
gebied bevond zich tussen treinen van de Lt.Div. en de daarheen gedirigeerde
treinen van III L.K., zodat in dit gebied de toestand niet rooskleurig was.
Ook de veeafvoer uit het Lingegebied is nog kunnen worden uitgevoerd.
De belangrijke afvoerhavens waren Herwijnen voor vee uit Deil, Enspijk,
Rumpt en Gellicum (totaal 3600 stuks), welk vee is afgevoerd naar Lopik en Jaars
veld, voorts Beusichem, waar 4600 stuks vee aankwamen, die in 25 schepen werden
afgevoerd, hetgeen 13 Mei 23.00 was voltooid en tenslotte Lexmond voor vee uit
Beesd, Culemborg en omgeving (totaal 5000 stuks).
In deze laatste plaats was een terrein in de uiterwaarden van 50 ha tussen Vianen
en Lexmond in gebruik genomen om het vee, in afwachting van de afvoer naar ver
schillende boerderijen, tijdelijk op te bergen. Op de uitlaadplaats werd echter
beslag gelegd als eindhaven voor aanvoer ten behoeve van de troepen, zodat ont
scheping op een ongunstig punt moest plaats hebben. De toestand werd verergerd,
toen op 14 Mei de bevolking van Gorinchem naar het N. werd geëvacueerd.
In Gorinchem was door een luchtaanval de ontschepingsplaats moeten worden
verlegd naar Arkel. Totaal waren in Gorinchem en Arkel ongeveer 1000 stuks aan
gevoerd, die in de omgeving werden ondergebracht.
Een bijzonder geval van evacuatie van bevolking was Culemborg.
In de vroege morgen van 13 Mei was te Culemborg bericht binnengekomen
van C.-Groep Lek, dat de bevolking moest worden geëvacueerd, welk bericht
later werd herroepen.
In de avond van 13 Mei had de burgemeester te vergeefs aan C.-Vg.Holland,
daarna aan de D.E.V. verzocht, de bevolking te doen evacueren.
Toen de troepen van III L.K. en Brig. A in de nacht van 13 op 14 Mei en de
daarop volgende morgen door Culemborg trokken, heeft de burgemeester getracht,
van C.-Oostfront nadere bevelen te ontvangen, doch het enige advies was, de
bevolking in de omgeving te verspreiden.
Eveneens tevergeefs werden enige personen naar de Diefdijk gezonden, om te
trachten, doorgang voor de bevolking te verkrijgen naar de Vg.Holland.
De toestand werd er niet beter op, toen in de omgeving van de spoorbrug door
652
