trouwde op de invloed van de Pruisische generaals in dezen, die het
vertrek allen zouden hebben betreurd. Inderdaad had het geschil
geen ernstige gevolgen x).
De 2 ^e volgde de uittocht, nadat men tot over middernacht bezig
geweest was, de bres te verwijdenhet uittrekken door de bres toch
gold als een bewijs van dappere verdediging. Elf honderd en zestig
man passeerden de prins van Nassau de gouverneur, graaf van
Varo, Labadie en alle officieren brachten de veldmaarschalk het
saluut. Wij vinden nog aangetekend, dat verscheidene deserteurs
'bij de kop gegreepen' werden, en dat veel soldaten vrijwillig in
Staatse dienst traden. Voor Geldermalsen (de andere gedeputeer
den waren in 'het groote leger'), bracht de overgaaf als gewoonlijk
veel extra drukte mee. In verband met het a.s. beleg van Roermond
had hij zorg te dragen voor de verscheping der artillerie daarheen,
voor het inrichten van een hospitaal, opdat de te verwachten ge
wonden niet naar Grave zouden moeten worden getransporteerd en
voor de regeling van de broodvoorziening vanuit Venlo. Er moest
voorzien worden in de legering der troepen, die er wegens de aan
gerichte verwoestingen niet eenvoudiger op geworden was, in de
stedelijke lasten en de 'middelen van executie'. De ambtenaren van
de tollen, domeinen, licenten enz., die allen nog in eed van de
koning van Spanje stonden en dus een nieuwe aanstelling van de
Staten-Generaal behoefden, bleven voorlopig in functie, om de
zaken 'buiten confusie' te houden. Tenslotte moesten de in de stad
gevonden artillerie, munitie en levensmiddelen worden op- en over
genomen, en lijsten van dit alles gezonden aan de Raad van State.
Geen wonder, dat Geldermalsen klaagt, dat hij dit alles niet alleen
af kan en nodig assistentie moest hebben, 'dewijle genoegsaam het
heele detail van het leger door mijn handen passeert 2). Tal van za
ken, waarvoor in onze tijd uitgebreide staven en diensten bestaan,
beredderde de gedeputeerde met behulp van misschien een of twee
klerken. Tenslotte was er weer als gewoonlijk geld te kort, want
de laatste 20 000 gulden, die de Raad van State gezonden had, waren
aan het beleg opgegaan. En er was nog veel werk in het verschiet, zo
als in de volgende hoofdstukken zal blijken.
Wij maakten reeds terloops melding van de schade, door het bom
bardement aangericht. Zij is natuurlijk niet te vergelijken bij hetgeen
latere, en vooral de jongste grote oorlog op dit gebied hebben te
zien gegeven. Maar in een verslag aan de Staten constateert Gelder
malsen toch, dat alle corps-de-gardes, alle stallingen, alle maga-
Geldermalsen aan St.Gl 24 September; Nassau aan Heinsius, 26 September 1702.
2) Geldermalsen aan St.Gl 26 September 1702. 'Het detail' wil ongeveer zeggen 'de dienst'.
163
