gehele positie aan de Rijn zou ten dode zijn opgeschreven, met alle
staatkundige gevolgen van dien. Zo zou de keurvorst van Keulen,
van zijn tweede hoofdstad beroofd, de Franse zijde wel eens kunnen
verlaten. Tegenover dit alles scheen het dreigende verlies van Bra
bant, op een afstand gezien, nog het minste kwaad, en 28 Septem
ber beval de koning, mede onder invloed van de vertogen van Cha-
millart, nadrukkelijk, zich voor Luik te verschansen, zonder zich
om Brabant te bekommeren. Doch bij nader inzien was Lodewijk
toch blijkbaar wat huiverig voor een zo ver reikende consequentie,
want merkwaardigerwijze ontving Boufflers een schrijven, een
dag later gedateerd, dat een nadere uitleg bevatte van 's konings
bedoelingen, doch thans met de toevoeging, dat bij te grote onge
lijkheid van krachten geen nederlaag mocht worden geriskeerd. Liet
Franse legerhoofd vond hierin aanleiding, zijn aanvankelijk besluit
te handhaven, terwijl hij zijn overwegingen nog eens verduidelijkte
in een uitvoerig betoog, ondersteund door een merkwaardig memo
randum van Puysegur, welke stukken een helder inzicht geven in
de toestand en de leidende gedachten aan Franse zijde 1).
De enige maatregel die Boufflers voorlopig nam was een front
verandering, uitgevoerd op 8 October, die het leger iets dichtei
bij Luik bracht. Dit gaf de schijn alsof hij zich bij een eventuele
mars op Luik in de weg van het geallieerde leger zou plaatsen, doch
het werkelijke doel was, zo nodig vlugger naar Brabant te kunnen
wijken. De rechter vleugel bleef te Koninxhem, de linker kwam bij
Oreye aan de Jeker. Tongeren bleef bezet.
Marlborough had reeds eind September bij de Raadpensiona
ris bepleit, dadelijk na de val van Roermond en Stevensweert op
Tongeren af te marcheren en de Fransen te dwingen, deze plaats te
ontruimen.
Hij wilde niet toelaten, dat de Fransen hier tijdens de winter ble
ven legeren, omdat Maastricht en de garnizoenen aan de Maas als
dan aan overvallen zouden bloot staan. Hij twijfelde er echter aan of
hij Athlone en de Nederlandse generaals hiertoe zou kunnen be
wegen. Het liefst had hij zelfs de val van Roermond niet willen af
wachten, doch Athlone wilde hiervan niet weten. 'My fears are
schreef Marlborough de 29e September aan Godolphin,' that if
we stay till that siege be finished, the ways will be so very ill, that
we will not be able to carry our cannon with us, and than I am sure
what we call our left wing will not go, for they begin to say that
they ought to be contented with what has already been done. If the
l) pelet II-111 vlg.de gewisselde brieven 589 vlg.de memorie van Puysegur 598 vlg..
178
