behielden het slagveld, maar de passen over het Zwarte Woud
bleven in handen van de keizerlijken, zodat de nagestreefde verbin
ding niet tot stand kwam. Voor het overige bleven de beide legers
elkaar observeren, de Fransen bij Zabern, de keizerlijken bij Hage-
nau, totdat de tijd voor de winterkwartieren aanbrak.
Wij vermeldden reeds dat Tallard aan de Moezel Trier en Trar-
bach innam (resp. 2 October en 6 November), wat voornamelijk ten
doel had, gunstige condities voor de winterkwartieren te scheppen.
Verder kenmerkte het jaar zich door het intreden van de West-
duitse Kreitsen in de oorlog, nl. de Frankische, Schwabische,
Bovenrijnse en Westfaalse, nadat zij reeds te voren een onderling
verbond hadden gesloten. Hoewel het meestal een eindeloos gesuk
kel was om deze kreitscontingenten bijeen en in gevechtsvaardige
toestand te krijgen, mocht het toetreden der kreitsen toch als een
versterking van de Grote Alliantie worden beschouwd.
Van belang is nog, dat Tallard na zijn terugkeer van de Moezel
Nancy, de hoofdstad van het neutrale hertogdom Lotharingen be
zette, welke stad van belang was voor eventuele operaties aan de Saar.
In Italië behaalden de Fransen dit jaar enig voordeel, hetgeen
te danken was aan de achterlijke toestand van het Oostenrijkse
staats- en krijgswezen, die zijn gevolgen ook op het oorlogstoneel
deed gevoelen. Alleen aan het veldheerstalent van een Eugenius
van Savoye was het te danken, dat de Franse successen nog niet
veel groter waren, gezien de Franse overmacht. In de winter had
Villeroy zijn hoofdkwartier te Cremona, Eugenius te Luzzara; de
scheiding tussen beide legers was ongeveer de Oglio.
In de nacht van 3 1 Januari op 1 Februari had de bekende overval
van Cremona plaats, onder persoonlijke leiding van Eugenius.
Doordat de hoofdmacht niet kwam opdagen, werden de reeds bin
nengedrongen troepen uit de stad verdreven, maar onder de 300
gevangenen, die zij meevoerden, was de Franse opperbevelhebber.
In Frankrijk werd deerlijk de spot met hem gedreven
'Francais, rendez grace a Bellone,
Votre bonheur est sans égal,
Vous avez conserve Crémone,
Et perdu votre general,
was slechts één van de vele liedjes, waarin het publiek de draak stak
met Villeroy's onbekwaamheid. De keizer zag er dan ook geen
been in, hem in September in vrijheid te stellen. Hij kreeg een op
volger in de kleinzoon van Hendrik iv en Gabriëlle d'Estrees, de
'liederlijke, krijgshafte en begaafde' Lodewijk, hertog van Ven-
208
