lijke richting; 14 October stond hij te Neuville aux Bois, in het
hartje van het Ardenner bergland. Enkele dagen later werd hij nog
versterkt door een detachement onder de Hornes, dat zijn troepen
macht tot 21 bataljons en 24 eskadrons deed aangroeien. Binnen
kort zou zij geroepen worden een belangrijke rol te spelen.
In het kamp bij Tongeren viel, als reeds gezegd, niets belangrijks
meer voor. Van Marlborough zijn uit deze tijd nog tal van brieven
bewaard. Curieus zijn hieronder die aan zijn onechte neef Berwick
die, gelijk men weet, in het Franse leger diende en voor zijn stal
meester een pas gevraagd had om zich in het onze van paarden te
voorzien. Marlborough ried hem aan te wachten tot het eind van
de campagne, dan zouden de officieren ze gemakkelijker en goed
koper van de hand doen. Als tegenprestatie vraagt de hertog zijn
neef, moeite te willen doen tot het verkrijgen van een pas voor 20
vaten Bourgogne of Champagne. Onwillekeurig gaan de gedachten
even terug naar Raymakers, die als commandeur van St Andries
zich uitslooft om over de Maas gesmokkelde paarden te achterhalen.
Het is niet ten onrechte dat Knoop bij bovengenoemde bijzonder
heden aantekent: Dit tijdvak is wel de gouden eeuw geweest der
machtigen en aanzienlijken' x).
Nadat de ^e November de winterkwartieren definitief waren
vastgesteld ging het leger de eerstvolgende dagen uiteen. Marl
borough had zich reeds eerder naar Den Haag begevende 9e was
hij in Londen. Gelijktijdig betrokken ook de Fransen de winter
kwartieren. Zij konden met meer tevredenheid op de veldtocht
terugzien dan hun tegenstanders. De inneming van Bonn was het
enige belangrijke wat deze, ondanks hun overmacht, hadden bereikt.
De van huis uit verkeerde opzet van het veldtochtsplan, onenigheid
tussen de Nederlandse generaals, slechte regeling der bevelvoering,
in een latere periode de oppositie van de Staatse generaals tegen
Marlborough, hun gebrek aan vertrouwen in zijn leiding, en hun
afkerigheid van het leveren van een slag, waarvan zij het nut niet in
zagen, zijn de voornaamste oorzaken van het geringe succes, dat het
geallieerde leger in deze veldtocht vermocht te behalen.
Zeer zeker zijn de Staten teleurgesteld in hun verwachting, met
een zo uitnemende krijgsmacht 'iets groots te verrichten'deson
danks lieten zij met het oog op de buitenwereld een penning slaan
ter verheerlijking van Marlborough, die dit huldeblijk wel met
zeer gemengde gevoelens in ontvangst moet hebben genomen.
3^6
x) Marlborough aan Berwick, 9 en 13 September, bij Murray. In een brief aan Heinsius van 3 Sep
tember vraagt Marlborough een paspoort voor 8 koetspaarden, die Berwick in de Republiek wil
kopen (Van 't Hoff nr I42).
