alleen waren nog enige versterkte bruggehoofden nodig bij de voor
naamste overgangen.
Damme was in goede staat, en een retranchement tussen deze stad
en Brugge verzekerde de verbinding tussen beide plaatsen. Ook het
kanaal Brugge-Oostende was gemakkelijk te verdedigen. Het fort Isa
bella was in staat van verdediging, doch werd van weinig nut geacht.
Gent en Brugge zelf bezaten geen vestingwerken van veel betekenis
slechts door de kanalen en linies werden zij beveiligd. Hetzelfde gold
voor Nieuwpoort, waar de omtrek gemakkelijk kon worden geïnun
deerd. Aan Oostende en bijbehorende werken waren belangrijke ver
beteringen aangebracht; de stad was wel niet sterk, maar een beleg
zou toch op belangrijke moeilijkheden stuiten. Ook aan een eventuele
landing besteedde Villeroy de nodige aandacht doch hij kwam tot de
slotsom dat hiervoor weinig vrees behoefde te bestaan. Tot dekking
van het Vrije van Brugge stelde hij een linie voor van Damme naar
het fort Isabella, doch het blijkt niet dat dit plan tot uitvoering is
gekomen. De 19e November was Villeroy te Brussel terug1).
Wat de verdeling der troepen over de winterkwartieren aangaat
kan gezegd worden, dat in hoofdzaak van dezelfde beginselen is uit
gegaan welke het vorig jaar hadden gegolden.
Het 'Provisioneel Project der Winterquartieren voor den jaare
1703-1704', door de gedeputeerden te velde ingezonden op 24 Oc
tober, bevat 136 bataljons en 168 eskadrons (zonder inbegrip van het
detachement van Goor en de Paltsische troepen op Staats-Engelse
soldij aan de Bovenrijn). Hiervan lagen 2 2 bataljons en £i eskadrons,
voornamelijk Hessen, Luneburgers en Denen, in Duitsland, hetzij in
de posteringslinie van de Maas tot Coblenz, hetzij aan de Bovenrijn.
Voorts waren sterke garnizoenen gelegerd enerzijds aan de Maas
(Maastricht, Luik, Hoey en Roermond), anderzijds in Noord-Brabant
(Den Bosch, Breda, Bergen op Zoom e.a.). Hier lagen o.a. evenals
het vorig jaar, alle Engelse troepen. In Vlaanderen lagen 19 batal
jons en y eskadronsde overige troepen waren over verschillende
garnizoenen in het achterland verdeeld.
Van Frans-Spaanse zijde bezitten wij geen staat van de winter
kwartieren; men mag echter aannemen dat de dislocatie in grote
trekken gelijk was aan die van de vorige winter, n.l. behalve de
strijdkrachten in Vlaanderen twee groeperingen respectievelijk met
Namen en Leuven als centrum.
Alvorens het verhaal van de oorlog van dit jaar te beëindigen
moeten wij nog van enkele bijzondere onderwerpen gewag maken
Pelet III, 139-141.
387
