bereikten de Fransen de 23e het meest Oostelijke punt van de
opmars, bij Gmünd. Voor verder oprukken was het leger te veel
verzwakt door detacheringen en het achterlaten van troepen tot
beveiliging van de aanvoerwegen of tot bezetting van veroverde
plaatsen. Clausewitz' leer van de 'Kulmination des Sieges' werd in
haar zuiverste vorm bewaarheid. De versterking, waarom Villars
de koning herhaaldelijk had verzocht, bleef achterwegeintegendeel,
hij moest nog troepen afstaan wegens de inval in Dauphiné, waar
de geallieerden de 1 ie Juli de Var overschreden.
Interessant is, te zien hoe bij deze veldtocht de nadelen aan het
licht kwamen, verbonden aan het leven uit de streek voor troepen,
welke op het magazijnstelsel waren ingesteld. Het noodzakelijk
gevolg dezer ongewone wijze van verpleging toch was een wijd en
zijd marauderen en plunderen, met alle ongeregeldheden, welke
hiermee plegen gepaard te gaan. Dit had weer tengevolge, dat de
landbevolking met have en goed in de bossen vluchtte, en het ten
slotte aan levens- en vervoermiddelen ontbrak om de opmars voort
te zetten. Tevergeefs trachtte Villars door strenge strafbepalingen
het kwaad te keer te gaan. Slechts een goed geregeld requisitie-
systeem en een dienovereenkomstig georganiseerde intendance
zouden hiertoe in staat zijn geweest, doch deze dagtekenen eerst
uit de tijd van Napoleon, en ook toen nog waren de Franse legers
berucht wegens het buitensporig aantal maraudeurs.
Het lag min of meer in de aard van de toestand, dat, nu de voor
waartse beweging was vastgelopen, het initiatief op de tegenpartij
overging. De 27e Juli vernam Villars, dat de vijand, die tot nog
toe steeds frontaal was uitgeweken, om zijn linkervleugel naar de
Neckar marcheerde, met het kennelijk doel, tegen zijn verbinding
met de Rijn te ageren. Een snelle terugtocht naar de Rijn was hierop
het enig mogelijke antwoord. De 28e brak de maarschalk op; de
3e Augustus was hij te Pforzheim, terwijl de tegenpartij reeds de
4e in snelle marsen Philipsburg had bereikt. Met het oog op een
eventuele Rijnovergang door het leger van Bayreuth, nam hij
maatregelen tot verdediging van de linie van de Lauter, en trok
hij zelf naar Philipsburg, om de geallieerden hunnerzijds van de
terugtocht naar het Rijk af te snijden. Inderdaad gingen deze over
de Rijn en legerden zich bij Spiers, vervolgens tegenover Mannheim,
terwijl Villars zich van deze stad en van Heidelberg meester maakte
en brandschatting hief in het land tussen Neckar en Main. Intussen
brachten nieuw aankomende Paltsische, Saksische en Hannoveraanse
troepen de overmacht aan de zijde der geallieerden, waarna er voor
de Fransen niet anders overbleef, dan Zuidwaarts terug te gaan, na
2 £9
