De dagen, die thans volgden, zijn de critiekste van het gehele
beleg, ja men kan zeggen uit de gehele veldtocht. De geringe
vorderingen, ten koste van zware verliezen gemaakt, een nijpend
gebrek aan troepen, en evenzo aan munitie, waarvan de aanvoer
sinds de 17e was afgesneden, dit alles gevoegd bij het reeds ver
gevorderde seizoen, gaf alle reden om de toekomst donker in te
zien.
Hevig was de critiek op de directeurs. Men zag thans het ver
keerde in van het vroegtijdig bresschieten, voor een goed deel de
oorzaak van het huidige munitiegebrek; bovendien had de vijand
ruimschoots tijd gehad, de bressen te repareren en er retranche-
menten achter aan te leggen, zodat men, wat dit aangaat, weinig
verder was dan bij de aanvang van het beleg. Ook wordt geklaagd,
dat er aan de linker attaque sedert de verwonding van Du Mee, die
door Hertel was opgevolgd, 'weinig directie' was. Sedert de laatste
bestormingen tot begin October zijn de werken dan ook weinig of
niet gevorderd. Ook de gedachte aan kwaadwilligheid kwam op,
hoewel men vermijdt, hierbij namen te noemen. Van Rechteren
b.v. wanneer hij aan Heinsius schrijft over de 'facheuse behande-
linge' van het beleg, begint te twijfelen, 'of alles wel recht spil is',
doch, zo vervolgt hij, 'dese materie is al te delicaet om mij daer over
uit te laeten, en sal ick sulx reserveren als ick de eere sal hebben
van U.W.E.Gestr. te sien'. Hompesch zegt, waar hij het over de
slechte gang van zaken heeft, 'God vergeve hen, die er oorzaak van
zijn' x).
Het fataalste was het intredende munitiegebrek. De directeurs
en de kolonel der artillerie verklaarden openlijk, dat men het beleg
zou moeten opbreken, indien binnen zeer korte tijd geen aanvulling
werd ontvangen. De magazijnen van Meenen en Oudenaarde waren
reeds nagenoeg geledigd, en na de laatste bestormingen was er niet
meer dan 10 000 pond buskruit aanwezig. In deze critieke om
standigheden waren de meningen der gedeputeerden verdeeld.
Goslinga en Geldermalsen drongen reeds de 19e bij hun collega's
aan op het opbreken van het beleg, doch konden dezen niet tot hun
inzicht overhalen. Gezien de zware verantwoordelijkheid, voelden
de eerstgenoemden blijkbaar behoefte, om tot eventuele latere
rechtvaardiging, hun argumenten op schrift te stellen. De 23e gaven
zij derhalve hun 'consideratien' in geschrifte over aan hun collega s,
en deelden tevens mee om open kaart te spelen dat zij Heinsius
1) Goslinga, Mém. 73; V. Collen aan Heinsius 3 October (H. A. 1273); V. Rechteren aan Hein
sius 23 September, 2 October (id. 1324); Marlborough aan Sunderland 4 September (Murray
IV-237).
360
