22e Juni was hij te Rijssel x). Gelijktijdig met de mars van het leger
op Doornik ontving hij opdracht met 12 bataljons en 30 eskadrons,
de laatste onder Hompesch, Mortagne en St. Amand te bezetten,
welke plaatsen van belang waren tot dekking van het beleg tegen
Valenciennes. St. Amand nam de Prins zelf zonder tegenstand in.
Het 200 man sterke garnizoen kon tijdig terugtrekken op Valen
ciennes. Een detachement trok naar het aan de samenvloeiing van
Schelde en Scarpe gelegen Mortagne. Het ging hier voornamelijk
om het fort l'Escarpe, dat de Schelde-overgang beheerste. De aan
vallers hadden hier het geluk, dat na een tiental schoten uit de
medegebrachte veldstukjes de valbrug neerviel. Het fort werd
daarop stormenderhand, doch met weinig tegenstand, bezet en het
garnizoen krijgsgevangen gemaakt 2).
Terwijl het leger zich in beweging zette, had tevens de artillerie
die tot nog toe te Meenen op de Lys lag, last ontvangen, de rivier af
te varen naar Gent, vanwaar zij over de Schelde Doornik zou bereiken.
Haar aanwezigheid te Meenen had er toe bijgedragen, de Fransen
bezorgdheid voor hun linkervleugel in te boezemen. Voor escorte
tot aan Gent werden manschappen van het garnizoen van Warneton
en van Meenen gebezigd. Zonder ongevallen bereikte de belegerings-
trein haar bestemming.
Voor Johan Willem Friso had de opdracht, die hij met zoveel
geluk had volbracht, nog een onaangename nasleep.
De erfprins van Hessen-Kassel, generaal der cavalerie en sedert
twee maanden zijn zwager, protesteerde namelijk bij de Staten-
Generaal. Hij achtte zich gepasseerd en vroeg voor het vervolg om
voorrang als generaal boven de Friese stadhouder. Beiden wendden
zich met verzoekschriften tot de Staten-Generaal en die der ge
westen. Friesland kwam op voor zijn stadhouder, Holland en
Utrecht waren voor de erfprins gestemd. Het punt in kwestie was
niet bepaald eenvoudig op te lossen; zoals gewoonlijk waren voor
beide standpunten argumenten aan te voeren. De Staten-Generaal
benoemden een commissie, die vrij lang met de zaak doende was.
Eerst in Januari van het volgend jaar kwamen de Staten tot een
beslissing, die in het nadeel van de Oranjevorst uitviel 3).
b I- Lamigue, 'Het leven van Johan Willem Friso', Amsterdam 1716, II p. 117, 124.
2) lb. 12S, 126; Eur. Mere. 23, 24; Tilly zie p. 480 nt. 3.
3) C. J. Guibal, 'Johan Willem Friso en zijn tijd', A'dam 1938, p. 134. Voorts o.a. Goslinga aan
Heinsius 30 Juni, 19 Sept. 1709, I.e.; Hessen-Kassei aan Heinsius 30 Juni, 26 Aug. (Heins. arch.
1408).
481
