geen zware en zeker geen doorslaggevende verliezen veroorzaakte.
De geallieerden sloegen des avonds hun tenten op ongeveer in de
lijn die zij in de loop van de dag hadden bezet.
Folard, FeliquiÈre en vele anderen hebben Villars verweten,
dat hij de unieke kans op een overwinning heeft laten voorbijgaan.
Flet is echter wel zeker, dat de meeste van zijn critici, evenals
hijzelf, eerst achteraf met de werkelijke toestand aan de zijde der
tegenpartij zijn bekend geworden.
Daarbij komt dat Villars, hoe hoog hij ook tegenover de koning
en in zijn omgeving opgaf van zijn offensieve plannen, niet was op
gerukt om slag te leveren, doch om zich in het défilé van Malplaquet
vast te zetten en zodoende het beleg van Bergen te verhinderen. Hij
was bereid, slag te leveren indien het onder voor hem gunstige
omstandigheden kon geschieden, d.i. in het onderhavige geval,
wanneer de geallieerden hem in een sterke stelling wilden aan
vallen. Na de slag schreef hij dan ook aan de koning: 'la vérité est
que j'ai souhaité d'etre attaqué'. Hompesch gaf zijn bedoeling het
beste weer, toen hij enige weken na de slag aan Heinsius schreef
'Quoy qu'ils en soient venus avec nous a une sanglante battaille, il
a paru par leur manoeuvre en s'approchant de nous, et se retren-
chant d'abord avec un travail surprenant, qu'ils ont voulu eviter
le combat, mais se poster d'une manière a nous empecher de faire
le siège, du moins avec aisance, s'ils ne nous pouvoient pas incom-
moder a y renoncer'. Dat Villars' gedachten in de eerste plaats
naar het tactisch defensief uitgingen zal er mede toe hebben bijge
dragen, dat op 9 September een goede kans voor hem verloren
ging1)-
Dat voor de geallieerden op deze dag van geen aanval sprake kon
zijn is duidelijk.
De bewerker van het elfde deel van de veldtochten van Eugenius
had dit niettemin van Marlborough verwacht, en betreurt diens
besluiteloosheid. De schrijver vergeet niet 'die Felddeputierten' er
bij te halen. De invloed dezer heren rustte, zo heet het 'wie ein
Bleigewicht' op de besluiten der veldheren gedurende de gehele
veldtocht. Men zal ons niet ten kwade duiden dat wij aan de weer
legging van een zo zwaar wegend argument geen plaatsruimte be
steden 2).
In beide legers was alles in afwachting van de worsteling, die naar
5l9
Pelet IX-343 id. 377 de brief van Hompesch van 30 September in Heins.-archief 1411. Critiek
van Folard: Sautai 160, 180; van Feuquière Mémoire IV-269 (uitg. 1741Villars verdedigd door
Frézelière: Sautai 187.
2) 'Feldzüge' p. 99.
