stellen. Zowel de Gedeputeerden als Eugenius lieten zich 'in
starken Terminis' uit, 'das dieses keine Manier sei', het leger in
's vijands land en tussen zijn vestingen te laten oprukken en het dan
tot werkloosheid te dwingen. Men stelde nog voor, indien Or-
mond dan geen volmacht had tot een slag, dat hij ten minste zijn
medewerking zou verlenen tot eventuele belegeringen, maar de
hertog antwoordde dat hij noch het een noch het ander kon doen,
doch binnen enkele dagen nadere orders hoopte te ontvangen.
Op de vraag, wanneer hij de fatale orders had ontvangen, antwoord
de hij: 'de 26e'. (Zie bijlage 12).
Natuurlijk stelden Eugenius en de Gedeputeerden aanstonds de
betrokken regeringen van het opzienbarende geval in kennis. Be
sloten werd intussen, ook op verzoek van Ormond, de zaak ge
heim te houden, maar zoals gewoonlijk lekte zij toch vrij spoedig
uit. Albemarle althans schrijft 6 Juni aan Heinsius 'tout le monde
dans l'armée en parle publiquement'.
De aanleiding tot de beruchte 'restraining orders' kwam reeds
boven ter sprake. De tekst, op 21 Mei gedateerd, is belangrijk
genoeg om in zijn geheel te worden medegedeeld. Op genoemde
datum schrijft St. John aan Ormond
'Her Majesty, my Lord, has reason to believe that we shall
come to an agreement upon the great article of the union of the
two monarchies as soon as a courier, sent from Versailles to
Madrid, can return; it is therefore the Queen's positive command
to your Grace that you avoid in engaging in any siege, or hazarding a
battle, till you have farther orders from her Majesty. I am, at the
same time, directed to let your Grace know that the Queen would
have you disguise the receipt of this order, and her Majesty thinks
that you cannot want pretences for conducting yourself so as to
answer her ends, without owning that which might at present have
an ill effect if it was publicly known.
P.S. I had almost forgot to tell your Grace that communication
is given of this order to the court of Franceso that if the Mareschal
de Villars takes, in any private way, notice of it to you, your Grace
will answer accordingly. If this order is changed on either side, we
shall, in honour, be obliged to give notice of it to the other'.
Terwijl dus de order, op zich zelf reeds in strijd met alle gesloten
verdragen en goede trouw, voor de bondgenoten geheim moest
blijven, werd hij meegedeeld aan de vijand, tegen wie de Britse
troepen en hun bondgenoten nu tien jaar lang schouder aan schou
der te velde stonden. Ter karakterisering van dit bedrijf kunnen wij
slechts de woorden van Marlboroughs grote nakomeling onder-
139
