Een niet te onderschatten bestanddeel van het gehele complex
van verdragen was, dat Engeland reeds 26 Maart met Spanje het
bekende Assientoverdrag had gesloten, waarbij het het monopolie
ontving - met uitsluiting zelfs van Spaanse onderdanen - om ge
durende 30 jaar 4800 negers per jaar in de Spaanse koloniën te
mogen invoeren. Een dag later had de Britse vertegenwoordiger
te Madrid, Lord LEXiNGTON, het vredesverdrag met Spanje ge
sloten, waarbij Engeland Gibraltar en Port-Mahon behield. Voor
taan kon het ook in de Middellandse zee als zeemogendheid gelden,
ten minste gelijkwaardig aan Frankrijk.
De vrede tussen de Republiek en Spanje werd om redenen welke
wij buiten beschouwing laten, eerst 26 Juni van het volgend jaar
getekend. Het traktaat bevatte voornamelijk uitvoeringsbepalingen,
terwijl ten opzichte van handel en scheepvaart de bepalingen van de
vrede van Munster werden hersteld 1).
Van alle vredesluitende mogendheden had Frankrijk feitelijk de
meeste reden tot verheugenisna een ganse reeks van nederlagen en
verliezen kwam het vrij met een weinig beduidende afstand van
grondgebied. Het dankte dit aan het onverstandig vasthouden der
geallieerden aan het rampzalig artikel 37, en voorts aan het verraad
van St. John en de zijnen. Van agressieve- en expansieneigingen
was Frankrijk echter voor lange jaren genezen.
Wat tastbare voordelen aangaat, stond Engeland aan de spits.
Zijn overmacht ter zee over de Republiek en Frankrijk was voor
goed gevestigd, en de grondslag was gelegd voor de grote econo
mische opbloei van het eilandenrijk in de 18e eeuw en later. De
Republiek had eindelijk haar barrière, en overigens meer reden tot
ergernis dan tot tevredenheid. In elk geval waren de behaalde
voordelen niet in evenredigheid met het aandeel dat haar krijgs
macht had gehad aan de oorlog te land, en de geweldige financiële
offers, die zij zich had getroost. Zij ging de 'goede en duurzame
vrede' in met een verwaarloosde zeemacht, een enorme schulden
last en een zeer verminderd internationaal prestige. Voor een groot
deel zeker door de schuld van haar staatslieden. Zij heeft in deze
oorlog bekwame, deugdzame mannen en goede patriotten aan het
roer gehad, maar de man, die de tijd eigenlijk vereiste, had aan de
vooravond van het drama de fakkel moeten overgeven.
De ratificatie der vredesverdragen had in de eerste helft van
Mei plaats; de openlijke afkondiging van de vrede door de Staten-
Generaal de 2 2e. De 14e Juni was het algemene dank-en bededag,
266
De volledige tekst der vredesverdragen vindt men in Lamberty VIII; voorts in Eur. Mere. 1713-
