toestand alsmede omtrent de dreigende situatie in Oost- en Noord-
Europa 1).
Reeds een week tevoren had hij intussen aan de generaals Feltz
en Vehlen, commandanten resp. van de Keizerlijke en de Paltsische
troepen in de Nederlanden, bevel gezonden, niet alleen om zich
tot onmiddellijke afmars naar het Rijk gereed te houden, maar ook,
indien bleek dat Franse troepen uit de Nederlanden naar de Rijn
vertrokken, terstond insgelijks daar heen te marcheren. De con-
fei enties, met Heinsius, Sinzendorf en Ford Raby gehouden,
liepen, behalve over de algemene toestand, voornamelijk over de
veldtochtsplannen. Of Eugenius voornemens was, na afloop reeds
dadelijk naar Duitsland terug te keren, is niet zeker, doch in elk
geval moest met zijn vertrek, benevens dat van zijn troepen, zeer
ernstig rekening worden gehouden. De Staten zagen het gevaar in,
dat in zodanig geval noch in de Nederlanden, noch in Duitsland iets
zou worden uitgericht, en verzochten dan ook met grote aandrang,
althans voorlopig nog bij het leger te blijven. Mocht de toestand in
Duitsland dreigend worden, dan beloofden zij niet alleen geen be
zwaar tegen zijn vertrek te zullen maken, maar hem nog met alle
kracht te zullen ondersteunen.
Eugenius zwichtte, naar hij aan de keizerin bericht, voor deze
aandrang, doch met nadrukkelijk voorbehoud van te vertrekken
indien de toestand in Duitsland of vijandelijke detachementen daar
heen er aanleiding toe zouden geven.
Het mogelijk vertrek van Eugenius en zijn troepen, dat ieder
ogenblik een belangrijke verzwakking van het veldleger kon ver
oorzaken, moest noodzakelijkerwijs zijn stempel drukken op de
krijgsverrichtingenMarlborough had reeds dadelijk voorzien, dat
wel geen beleg in grote stijl zou kunnen worden ondernomen, en
ook wat men zich in Den Haag van de veldtocht voorstelde, was
nogal bescheiden. Eugenius schrijft dienaangaande vandaar aan de
keizerin
Hiesige Meinung aber geht dahin, dass in einer völligen Inaction
zu bleiben nicht dienlich ware, weil den Feinden hieraus der Muth
wachse, die Gemüther aber in England sowohl als in hiesiger Repu-
blik verzagt und des Krieges endlich gar überdrüssig werden dürften
hingegen ware auch nicht rathsam, bei jetzigen Umstanden etwas zu
unternehmen, so da zu gefahrlichem impegno (d.i. 'engagement' of
veldslag) ausschlagen könnte, und müsste man dahero trachten, et-
was solches auszurichten, wodurch man weder in einer völligen
P Eugenius aan Karei III, Bruchsal, April ,7ri in Feldzüge XIII, supplement p. 19; idem a. d.
keizerin 29 April (supplement p. 20), 2 Mei (p. 23), j Mei (p. 26); Arend 4eDl. 2e st. 517, 518.
13
