zijds namen de wagens in beslag, welke zij op weg naar de steden
aantroffen, zonder zich om de contributieverdragen te bekomme
ren, zodat het platteland, als zo vaak, van twee kanten werd ge
teisterd x).
Aan Franse zijde liet Dumoulin het niet aan medewerking
ontbreken. Op het einde van September verliet hij Namen met een
£00 dragonders, trok dwars door Zuid- en Noord-Brabant naar het
Land van Heusden, en stak zelfs de Oude Maas over. Na de streek
onder contributie te hebben gebracht, enige kastelen te hebben
geplunderd en veel buit te hebben gemaakt, keerde hij terug met
21 gijzelaars en een zestigtal paarden2).
Daarentegen deden 200 man voetvolk en 140 ruiters der ge
allieerden uit Bergen 7 October een geslaagde aanslag op een
convooi, dat over de Sambre naar Maubeuge onderweg was, waarbij
van de 12 schepen er 9 of 1 o in de grond werden geboord, met
overtreding, gelijk van Franse zijde werd betoogd, van het gesloten
akkoord waarbij de scheepvaart op de Sambre vrij, en niet vogelvrij
was verklaard3).
Nog enige tijd bleven de legers tegenover elkaar liggen. Het ging
er nu slechts om wie van beide het eerst zou opbreken. Aan
weerskanten werd de foerage een precaire zaak, wat bij de door
Villars gevolgde tactiek niet te verwonderen was. De maarschalk
zond dan ook 1 October wederom een groot deel zijner cavalerie
naar kantonnementen, welke deels kort achter het leger, deels op
grotere afstand achterwaarts waren gelegen, zodat in het kamp van
Paillencourt tenslotte nog slechts een vierde van de ruiterij (de
rechtervleugel der eerste linie) overbleef. De geallieerden waren
genoodzaakt tot omvangrijke requisities in de kastelenij van Rijssel,
Vlaanderen en Henegouwen; een en ander te leveren te Mar-
chiennes 4).
Een eerste stap tot het betrekken der winterkwartieren nam
Marlborough 20 October, toen het leger over de Schelde ging
en zich legerde tussen Somain en Denain, met het hoofdkwartier
te Marchiennes. De onmisbare Vleertman had een brede weg door
de moerassen bij Marchiennes weten te 'practizeeren', welke van
groot nut bleek. Drie bataljons bleven in Bouchain, waar de vesting
werken intussen waren hersteld en nog met nieuwe uitgebreid, o.a.
een fort op de zo belangrijke communicatie door het moeras.
75
Pelet X-442 Eur. Merc. log.
2) Pelet 439; Murray gij.
3) Eur. Mere. 239; Pelet 441.
4) Pelet 440 Murray g 13
