83
Algemene oriëntering
De waarnemingsdienst werd voornamelijk verricht door de 146 luchtwachtposten.
Zoals de eerder genoemde kaart aangeeft, waren deze posten zodanig verspreid op
gesteld langs de landsgrenzen en in het binnenland, dat het in het algemeen mogelijk
was om tijdig op de hoogte te komen van het verschijnen en van de verdere bewe
gingen van vijandelijke luchtvaartuigen. Daartoe droeg vooral de hoge opstelling
van de post bij
Het belangrijkste facet van de dienst bij de luchtwachtposten was - zowel bij dag
als bij nacht - het onafgebroken waarnemen van het luchtruim, waartoe het perso
neel was ingedeeld in vier ploegen. Deze ploegen verrichtten hun dienst bij toer
beurt, respectievelijk onder bevel van de postcommandant of van een der drie aan
gewezen ploegcommandanten.
De waarneming geschiedde steeds door twee manschappen, die gezamenlijk de uit
kijk- en luisterdienst verrichtten. Zodra een van hen één of meer luchtvaartuigen
waarnam, dan wel het geluid van vliegtuigmotoren hoorde, waarschuwde hij de
ploegcommandant, die dan met behulp van zijn kijker en eventueel van andere ter
beschikking gestelde instrumenten (hoogtemeter 't Hart) zo nauwkeurig mogelijk
diende vast te stellen
het aantal waargenomen luchtvaartuigen
de nationaliteit ervan
de soort dér luchtvaartuigen
de vliegrichting (en) en
de vlieghoogte (n).
Indien bij duisternis of slecht zicht alleen het motorgeronk van een of meer vliegtui
gen werd gehoord, moest de ploegcommandant zo goed mogelijk de vermoedelijke
vliegrichting trachten vast te stellen. Vanzelfsprekend mocht de verzending van de
meldingen niet worden uitgesteld totdat alle gewenste gegevens waren verkregen;
het ging er in de eerste plaats om de meldingen uiterst snel en zo volledig - als moge
lijk was - door te geven.
De meldingen van de eenentwintig marine-kustwachtposten omtrent het verschij
nen van luchtvaartuigen geschiedden op ongeveer dezelfde wijze als voor de lucht
wachtposten was voorgeschreven.
De derde categorie van waarnemingsorganen werd gevormd door de luchtwachtde-
tachementen op de vliegparken (-velden). Hoewel hun eigenlijke taak bestond uit
het melden van de start en de landing van eigen vliegtuigen, hadden zij daarnaast op
dracht te letten op het overvliegen van eigen en vreemde vliegtuigen.
Daar de meldingen over vliegtuigbewegingen slechts waarde hadden, indien zij zo
snel en volledig mogelijk werden doorgegeven aan de organen, die belast waren met
de verdere behandeling van deze berichten (de drie H.L.B.'s en het C.L.B.), waren
de luchtwachtposten en de marine-kustwachtposten, alsmede de luchtwachtde-
tachementen, aangesloten op het rijkstelefoonnet, zodat elke post en elk detache-