Het succes van de PBY was buiten de Verenigde Sta
ten uiteraard niet onopgemerkt gebleven. Engeland,
Rusland, Frankrijk, Canada en niet in de laatste plaats
lederland, toonden grote belangstelling voor dit uit
zonderlijke vliegtuig en plaatsten, mede als gevolg van
het uitbreken van de tweede wereldoorlog, omvangrijke
orders. Bij het R.A.F. Coastal Command kreeg de PBY
haar naam Catalina, welke naam door de U.S. Navy
werd overgenomen en waaronder dit vliegtuig een be
grip werd in een groot aantal landen. In totaal werden
er 3272 Catalina's in verschillende uitvoeringen ge
bouwd, de Russische uitgezonderd. Voor de rest van
dit verhaal, beperk ik mij nu tot de Marineluchtvaart
dienst Catalina's, in het bijzonder de 16-212 P-212
die in ons Museum staat.
Door het uitbreken van de oorlog in Europa geraakte
de Marineluchtvaartdienst in Nederlands-lndië in niet
onaanzienlijke problemen. Op levering van Dornier
Do-24 en Fokker T-VIII W vliegtuigen behoefde niet
meer te worden gerekend. Met de Japanse dreiging
voor de deur gaf dat natuurlijk geen plezierig gevoel,
erlangend keek de Indische marineleiding dan ook
naar de Verenigde Staten in de hoop een flink aantal
PBY's te kunnen bestellen. De Amerikanen zaten ech
ter beslist niet te springen om orders; de eigen behoef
te was enorm groot en liet bijzonder weinig ruimte voor
leveringen aan andere landen. Toch gelukte het een,
inderhaast samengestelde, militaire commissie van
aankoop, op 25 juli 1940 een kontrakt af te sluiten met
Consolidated voor de levering van 36, aan Nederland
se eisen aangepaste, PBY-5 vliegboten, waarvan de
eerste twee op 5 september 1941 aankwamen op
Morokrembangan. Samen met de Dornier Do-24 vlieg
boten waren de Catalina's onafgebroken in actie. Tal
loze verkenningen werden uitgevoerd, alsmede perso
neel en goederen vervoerd. Ook bewees het uitsteken
de diensten bij het redden van schipbreukelingen.
Bijzonder spectaculair in dit verband, was de red
dingsoperatie van de Y-45 op21 februari 1942,toen 79
opvarenden aan boord werden genomen van het door
ommen getroffen KPM-schip Sloet. Van de 36 gele
gerde PBY-5's bleven er na de heroïsche strijd tegen
de Japanse overmacht slechts negen over. Naast dit
verlies aan PBY's verloor de Marineluchtvaartdienst
ook een groot aantal bemanningen die binnenkort, in
het Militaire Luchtvaart Museum, zullen worden ge
ëerd door vermelding op een „Ererol" van de Marine
luchtvaartdienst. Het totaal aan de Marineluchtvaart
dienst geleverde Catalina's bedraagt 103 toestellen,
die voornamelijk waren ingedeeld bij 321 Squadron.
De 16-212 behoorde tot een serie van zes PBY-5A's die
in 1951 van de U.S. Navy werden gekocht. Zij kregen
de registratie 16-212 t/m 16-216. Bij Aviolanda in Pa-
pendrecht werden de zes toestellen geheel gereviseerd
en vervolgens naar Nieuw Guinea overgevlogen, waar
zij werden ingedeeld bij vliegtuigsquadron 321. He
laas gingen de 16-211 en 16-213 al in 1952 door vlieg
ongevallen verloren. Ten behoeve van de opsporings-
n reddingsdienst, een taak van het op het Marine
vliegkamp Valkenburg gestationeerde vliegtuigsqua
dron 8, werden de 16-212 en de 16-21 6 in 1954 naar
Nederland teruggevlogen, waar zij de inmiddeis bui
ten dienst gestelde Sea Otters moesten vervangen. De
eerste reddingsoperatie van de 16-212 vond plaats op
8 november 1954. NaastdeOSRD-taak vervulde vlieg
tuigsquadron 8 ook de opleiding van vliegers, die in
Nieuw-Guinea werden ingedeeld bij vliegtuigsquadron
321. Volgens de logboeken heeft de 16-212 na het
verlaten van de fabriek, op 16 november 1943, deelge
nomen aan bombardements- en patrouillevluchten
boven de North Atlantic en is, behoudens de onder
houdsperioden steeds in dienst geweest tot 1950,
waarbij het ongeveer 1600 uren in de lucht is geweest.
Bij de Marineluchtvaartdienst kwamen daar nog eens
1340 uren bij, zodat het totaal op 2940 uren komt. Op 4
februari 1957 werd het vliegtuig, na een respectabele
staat van dienst uit de sterkte genomen en op 1 augus
tus 1957 in bruikleen afgestaan aan de gemeente
Hoeven.
Voor de technische gegevens, verwijs ik u naar de
museumgids „Vliegend verleden". Heeft u die nog
niet Dan snel kopen, voor slechts f. 2,50 komt u in
het bezit van een uniek historisch overzicht van de ge
schiedenis van de Nederlandse Luchtvaart.
J. van den Berg
(Sectie Militaire Luchtvaart Historie)
HET LUCHTVAART MUSEUM
TWENTHE
Het Luchtvaartmuseum Twenthe herdacht 6 juni 1984
zijn 10-jarig bestaan. Alle reden om verleden, heden
en toekomst van het Museum eens de revue te laten
passeren.
De oprichting en groei.
De mensen die de oprichting van net Museum feitelijk
hebben bewerkstelligd zijn de heer Adrie Roding, de
(Noot) Zie ook artikel over Catalina in eerdere Nieuwsbrief
Kolonel Chr. Schwencke ziet toe hoe de Commissaris der Koningin van ae
Provincie Overijssel, Mr. Niers.op 28 september 1983 het Luchtvaartmuseum
Twenthe officiéél opent. foto fotosectie VIb. Twenthe
