De eerder besproken Catalina brengt ons terug naar
het „vliegbotentijdperk" van de MLD. (zie „Nieuws
brief nr. 8 van januari 1984 en nr. 11 van oktober 1984
je Dornier Wal was de eerste grote vliegboot die bij de
MLD veelvuldig in het voormalig Ned. Indië sedert
1926 in gebruik was. Aanschaf van deze vliegboot lag
in het kader van de marineplannen, waarbij de MLD
met deze vliegtuigen de gehele archipel moest bestrij
ken. In totaal werden 46 Wal's aan de MLD geleverd.
De eerste werden in Pisa gebouwd, daar het Duitsland
nog niet was toegestaan na de eerste wereldoorlog
dergelijke vliegtuigen te maken. Daarna werd de pro
ductie overgebracht naar Aviolanda te Papendrecht,
dat uitstekend geoutilleerd was om de lichtmetalen
constructies uit te voeren die toendertijd in zwang kwa
men.
Oorspronkelijk was de Do-(7) Wal ontworpen als
post/passagiersvliegtuig voor de lange afstand. Uniek
was dat het vliegtuig van enige schepen, die voorzien
waren van een catapult, kon worden gelanceerd om
aldus de tijd van aflevering van post te bekorten. Maar
ook zonder catapult werd over de Oceaan gevlogen,
owel naar de VS als naar Zuid-Amerika. En dat er
lange afstanden konden worden overbrugd bewees
de vlucht van drie Wal's van de M LD in 1929 die van
Nederland naar Java vlogen.
Voor zijn tijd was de Wal zeer modern met een lichtme
talen bootromp waaraan de „stummels" waren beves
tigd, de drijvers die als kleine vleugels uit de romp sta
ken en waaraan de Wal zijn grote zeewaardigheid
dankte, maar ook de mogelijkheid om in een bocht te
starten. Was de lengte van het toestel circa 17.75
meter, de vleugel had afhankelijk van de versie een
spanwijdte van 22.50 tot 27 meter. Die vleugel was van
een gemengde constructie en was bespannen met
doek. Bovenop de vleugel stonden de twee motoren in
tandem opgesteld, Lorraine motoren die ieder circa
450 pk gaven, bij de laatste 6 toestellen 600 pk. Onge
woon voor hedendaagse begrippen was het mogelijk
in de lucht via een laddertje naar de motoren te gaan
en die bij te stellen. De snelheid van de Wal was maxi-
num zo'n 180 tot 220 km/u, terwijl de kruissnelheid
zo'n 135 tot 180 km/u bedroeg. Het plafond lag op
circa 3500 meter en de stijgsnelheid was zeer beschei
den, n.l. 2000 meter in 161/2 minuten
De vliegduur was zonder extra tanks tenminste 1 2 uur.
Haperde een motor, dan was men verplicht op zee te
landen, daar éénmotor-prestaties het niet mogelijk
maakten om door te vliegen. Met enige mitrailleurs in
neus en op de romp, en een bommenlast van maxi
maal 800 kg was de Wal in zijn tijd een echte „lange
arm" van de Koninklijke Marine.
De grote ervaring die de M LD met vliegboten verwierf
moet voornamelijk aan de Dornier Wal worden toege
schreven, een ervaring die van groot nut bleek toen de
oorlog tegen Japan uitbrak, maar aan die oorlog nam
geen Wal deel, omdat toen de Do-24K en de Catali-
na's al in dienst waren en ook de laatste Wal's volledig
waren verouderd. Zo werd in 1926/'27 met nachtvlie-
gen begonnen, waarvoor landingslichten werden geïn
stalleerd en fakkels en drijflichten werden meegeno
men. De gehele Indische Archipel werd door de Wal
„opengelegd", waarbij met groepen van drie Wal's
„tochten" van enige maanden werden gemaakt en
waarbij soms aan boord werd geslapen of eenvoudige
accommodatie aan de wal werd gevonden. Talloze on
bekende baaien en rivieren werden verkend en be
zocht, maar ook over het binnenland van Nieuw Guinea
werd gevlogen, alwaar officier vlieger Wissel de meren
die naar hem werden genoemd, met een Wal ontdek
te
Om de vliegtuigen steun te bieden werden steunpun
ten en hulpsteunpunten ingericht die afhankelijk van
hun importantie niet alleen benzine en smeermiddelen
hadden, maar ook reservedelen en munitie en bom
men. Een aantal schepen van de toenmalige Goever-
nementsmarine vervulde dienst als moederschip, waar
mede de flexibiliteit van het opereren met de Wal's
verder werd vergroot. Dergelijke schepen hadden
meestal reservemotoren aan boord die in geval van
nood in een beschutte baai konden worden gewisseld!
Operationeel werden vele verkenningen uitgevoerd,
waarbij o.m. de nogal nieuwsgierige Japanse vissers
in de gaten werden gehouden. Daarnaast werd met de
vloot geoefend, hetzij met het eskader of met de onder
zeeboten.
Tenslotte mag niet onvermeld blijven dat in februari
1933 een Dornier Wal een einde maakte aan de muite
rij aan boord van Hr. Ms. De Zeven Provinciën.
Als u nog eens door het museum loopt moet U zich
eens een Dornier Wal indenken, ja, met open cockpit
DORNIER - WAL
Duidelijk zijn op deze foto de open cockpit, de „stummels" en de op de vleugel
in tandem geplaatste motoren te zien. Boven de ailerons ziet men een deel van
hun besturingsmechanisme.
Drie Wal's in een formatiestart, zoals veelvuldig destijds werd beoefend.