Daarnaast werden de intrekbare drijvers vervangen
door vast aan de vleugel bevestigde drijvers, hetgeen
aërodynamisch en uit een oogpunt van gewicht wat
verlichting bracht.
De oorlogsdreiging deed de US Navy besluiten de Ma
riner naast de Catalina in dienst te nemen, zodat deze
vliegboot voor allerlei taken werd ingezet. Zo was de
Mariner niet alleen maritieme verkenner, maar ook
transportvliegtuig en onderzeebootbestrijder, waartoe
hij werd uitgerust met een radar'. Bewapening bestond
uit 8 x 12,7 mm mitrailleurs en maximum 2 ton bom
men. In zijn tijd was de Marinereen groot vliegtuig ge
tuige zijn spanwijdte van circa 39 meter, zijn rompleng
te van 24,50 meter en het maximum startgewicht van
circa 25500 kg. Bemanning bestond uit 7 tot 9 man.
In zijn laatste versie werd de Mariner PBM - 5 voorzien
van een onderstel als amfibie PBM - 5A. Dit intrekbaar
onderstel woog meer dan 21/2 ton en hetgeen men door
het installeren van sterkere motoren won qua vliegei-
genschappen, werd door dit onderstel weer verloren,
zodat de US Navy de 36 Mariner-amfibies al snel in op
slag deed gaan en te koop aanbood. Tegenover de 36
Mariner-amfibies werden meer dan 1300 Mariner-
boten gebouwd
Zodoende rees er belangstelling van onze marinelei
ding voor dit vliegtuig, omdat de Catalina die veeial in
hettoenmalige Nederlands NieuwGuineadienstdeed,
waarlijk aan het eind van zijn krachten was. Het gerin
ge aantal vlieguren, de ervaringen met de Catalina-am-
fibie en de lage prijs gaven de doorslag voor de aan
koop van 17 Mariners. Al spoedig bleek dat de ge
dweeë eigenschappen van de Cat amfibie plaats
maakten voor eigenschappen die zelfs ervaren vlieg-
bootvliegers parten konden spelen. In 26 maanden tijd
verongelukten 6 Mariners en kwamen 31 man perso
neel om. In december 1959 werd na het verongeluk
ken van de squadroncommandant Adriaanse het vlieg
tuig aan de grond gezet om nooit meer de lucht in te
gaan.
Aldus eindigde het "water"-bedrijf van de M LD en we,
den de taken zoveel mogelijk uitgevoerd met "land"-
vliegtuigen, hetgeen de Neptune P2V7 - B meterg veel
succes in ons voormalig Nieuw Guinea deed.
In terugblik moge de lezer nimmer vergeten dat onze
MLD wat betreft het vliegbedrijf te water met vlieg-
boten en drijvervliegtuigen op waardige wijze naastde
grote mogendheden heeft kunnen staan. Morokrem-
bangan nabij Soerabaja was voor een hele lange tijd
de grootste waterbasis van het Zuidelijke halfrond; de
faciliteiten waren er voorbeeldig en de intensiteit waar
mede toendertijd werd gevlogen, vóór, gedurende en
na de oorlog geven allen, die dat bedrijf meemaakten
een gevoel van trots. Jammer dan ook dat juist in die
laatste fase de Mariner Amfibie in dienst kwam die
dooreen Amerikaanse invlieger aldus werd gekarakte
riseerd
"The PBM boat is not a lady like the Catalina, she is a big clumsy
woman, who treats you well, as long you treat her well, but ht
sister the PBM-5 A is somebody who you never leam to know, she
can be sweet, but suddenly bitchy, or sometimes killing."
H. J. E. van der Kop.
MIJMERINGEN
van een
TOEZICHTHOUDER
Een vliegfout met goede afloop
Als je als toezichthouder rondjes aan het draaiei.
benten je komt dan in de buurt van de P- 51 Mustang,
dan hoor je dikwijls de verbazing bij bezoekers dat dit
kistje bijna 700 km/uur vloog.
In de oorlog, wanneer overdag deformaties Vliegende
Forten hun condensstrepen tegen de blauwe hemel in
de richting van Duitsland trokken, hadden wij onze
eerste kennismaking gehad met de P-51 lange-af-
stand-jager. Alleen door een verrekijker kon je ze ont
dekken. Ze vlogen dan in kleine groepjes rondom de
formaties Forten.
Begin 1946 zagen we de Mustangs op Tjililitan pas
voor het eerst vlakbij. Ze waren het neusje van de zalm
en voor de grote afstanden in Indië zeer geschikt. Hun
grote kracht, naast de zes zware mitrailleurs, waren de
6 onder de vleugels opgehangen rockets.
Het museummodel mist hiervoor overigens de ophang
punten. Ze waren pas aan het einde van de oorlog op
de PEP Personnel and Equipment Poolbasis Bun-
daberg in Australië aangekomen en nog niet operatio-
Een Martin Mariner PBM-5A van de MLD in het toenmalige Nederlands
Nieuw Guinea. Duidelijk is de grootte van het landingsgestel te zien, ook de
diepgang van het toestel door de veranderde tint op de romp ca. 1,6 m I n de
neus, op de rug en in de staart een mitrailleurkoepel voor 2 x 12,7 mm, terwijl
aan ieder boord nog zo'n mitrailleur kon worden geïnstalleerd. De V-stelling
van het staartvlak contrasteerde met de meeuwenvleugel.
Dit toestel bood ruimte aan circa 40 man troepen met uitrusting, (foto MLD
1956
