boord, zodat aan de vlieger optisch de juiste
daalhoek kon worden doorgegeven ten
opzichte van het dek. Daar straalvliegtuigen
een nogal vlakke nadering hebben en goed
zicht vanuit de cockpit bieden, kon de vlieger
zich geheel op de spiegel concentreren. Het
gebruikelijke circuit werd hierop aangepast.
Indien zijn snelheid onjuist was, werd dat
aangegeven door een signaal in zijn kopte
lefoon, terwijl een batsman beschikbaar
bleef voor advies.
Het lanceren van jets werd opgelost met de
stoomkatapult. De allereerste katapult ge
bruikte als energiebron buskruit. Die gaf veel
ongelukken en was erg onbetrouwbaar.
Daarnaast kwam de perslucht, vliegwiel
katapult en de hydraulische katapult De
vliegwiel-katapult stond aan boord van de
eerste carriers van de USNAVY. Een vlieg
wiel werd daarbij op toeren gebracht en dan
gekoppeld aan een slede, waaraan weer een
vliegtuig was verbonden. Resultaten waren
onbevredigend, ook met de perslucht kata
pult. Die waren veel beter met de hydrauli
sche katapult Die kreeg zijn energie door
een hydraulische druk in een cilinder op te
bouwen, die op de slede werd overgebracht.
Die slede werd met het vliegtuig door middel
van een stalen kabel (of strop) verbonden.
Die kabel stortte na de lancering in zee. De
eerste jets, zoals de Banshee en Attacker
werden nog met deze katapults gelanceerd.
Bij zwaardere vliegtuigen bleek ook deze
katapult niet krachtig genoeg.
Bij de stoomkatapult schiet men dan met
stoom onder hoge druk de slede weg. Was bij
de hydraulische katapult de versnelling
onaangenaam abrubt, bij de stoomkatapult
bouwde die regelmatiger op, zodat de
vliegers zich niet in de lucht geschopt
voelden. Nu kan men met een stoomkata
pult vliegtuigen lanceren, die ca 50 ton
wegen en zeer hoge beginsnelheden hebben.
Zo'n lancering geschiedt door het vliegtuig
tegen een parkeerblok dat in het dek kan
zinken, te taxieën. Achter het toestel klapt
een plaat uit dek op om de gassen uit de
straalmotoren) te deflecteren. Dan brengt
men de lanceerstrop en de veiligheidsklauw
(of ring) aan, waarna de vlieger op een bord
de voornaamste checks krijgt voorgehouden.
Die zijn onder andere veiligheidsbanden
vast, klappen juiste stand, enz., vol vermo
gen. Dan gaan de handles naar voren. Zodra
de vlieger zich heeft overtuigd dat alles in
orde is, salueert hij en drukt zich in zijn stoel,
waarop de katapultofficier het lanceerhandle
overhaalt. Daardoor zakken de parkeerblok-
ken in het dek en komt de katapult in
werking. Door de gezamenlijke kracht van
katapult en vermogen klapt de veiligheids-
klauw en accelereert het vliegtuig, zodat het
op ca 2/3e van de katapultlengtc al op
vliegsnelheid is. Dan blijft de strop achter, en
wordt opgevangen door de vanger, de
zogenaamde bridle catcher, een uithouder
op het vliegdek, teneinde opnieuw gebruikt
te worden. Bij de laatste katapults zit die vast
aan de slede.
Het nachtvliegen aan boord werd aan het
eind van de 20-er jaren begonnen. Het bleef
steeds een huzarenstukje. In de tweede
wereldoorlog werden daarom operaties
meestal overdag uitgevoerd, maar toch
kwam de nachtjager aan boord, zoals onder
meerde Hellcat, uitgerust met een radar, die
dan bij voorkeur geen vrije start van dek
maakte, maar met de katapult werd gelan
ceerd. Voor de landing had de batsman een
speciaal verlicht pak aan, zoals dat in ons
museum is te zien. De bats waren ook van
lichtjes voorzien. De vliegtuigen kregen
speciale lichten onder romp en vleugel,
waarmee de stand van het toestel werd
aangegeven. Om de vlieger enige referentie
te geven, werden aan dek gedempte lichten
ontstoken. De tekens van de batsman waren
dezelfde als die van overdag. Zodra het
vliegtuig was geland werd de dekverlichting
zo helder opgedraaid, dat dekpersoneel zijn
werk kon doen. Met de komst van hoekdek
en landingsspiegel vormde het nachtlanden
geen probleem meer, zeker nu ook het
automatische landingssysteem in gebruik
is.
Met het groter worden der vliegtuigen
werden ook de vliegkampschepen groter,
van ca 5000 ton met 12 vliegtuigen naar
82000 ton met ca 90 toestellen; van een
deklengte van ca 125 m naar die van 330 m;
van vrije start naar 4 stoom katapults. Zo
vermeerderde bijvoorbeeld het gewicht van
20
