van de Amerikaanse vliegtuigen erg tekort
schoot door de luchtafweer, zodat vaak met
bommen werd gestrooid. Het Harris con
cept werd daarnaast o.m. tegen Japan meer
dan eens gebruikt door de VS Superfortres
ses. Daaraan werd wel niet het etiket geplakt
dat het primair objectief het breken van het
moreel van de inwoners was. Dat betrof ook
de aanvallen op Hiroshima en Nagasaki. Bij
dat al moet men wel bedenken, dat die
bombardementen, evenals die op Duitsland
de bevolking niet moreel hebben gebroken.
De Duitse bevolking bleef zeer vastberaden,
terwijl de Japanners zich verbeten klaar
maakten vooreen geallieerde invasie. In feite
zou men kunnen zeggen dat de bombar
dementen tot in 1945 een averechtse uitwer
king op de bevolking hadden.
Waren de aanvallen dan zinloos? Dat zijn zij
zeker niet geweest. Als zij met grote intensi
teit in een kort tijdsbestek waren uitgevoerd,
valt het te bezien of het moreel daardoor
toch nog niet zou zijn geknakt. Dit was één
van Harris' argumenten, waarmee hij
Churchill bestookte. Hij vond dat Bomber
Command niet de prioriteit had gekregen
die het verdiende. In analyses wordt hem
hierdoor eenzijdigheid en starheid verwe
ten. Dat hij zijn zaak zeer overschatte, hoeft
niet te worden betwijfeld.
Hij compliceerde de Duitse productie orga
nisatie en belemmerde natuurlijk een nog
grotere oorlogsproductie. Getroffen steden
bemoeilijkten verbindingslijnen, terwijl een
veelheid van strijdkrachten, die elders an
ders konden worden ingezet, door de aan
vallen werden gebonden (naar schattingen ca
500.000 tot 1 miljoen). Operaties tegen ware
strategische doelen hadden echter een veel
groter effect kunnen sorteren. Dat zegt Speer
in zijn memoires onomwonden.
De man Harris, die ik een keer na de oorlog
ontmoette, leek geenszins een teleurgesteld
mens. Hij kwam hautain over, was wat kortaf
in gesprek, maar leek uit te stralen. Nu kan
die uitstraling als reden hebben met aplomb
autoriteit te tonen, een houding die ik wel
eens meer ben tegengekomen. Toch maakte
Harris de indruk een natuurlijke uitstraling
te hebben. Die paarde hij aan een zeker
gevoel van communicatie, waarbij kracht
termen niet mankeerden. Per definitie toon
de hij zich afkerig van de Marine en de
Landmacht en dat uitte hij ook, toen ik hem
zei, dat ik marineman was. Volgens hem
waren Marine en Landmacht op zijn bloed
uit geweest.
Hoe staat het met het concept, dat hij door
dik en dun verdedigde? Hij geloofde zelf, dat
indien de oorlog door de Duitsers was
gewonnen hij als oorlogsmisdadiger zou zijn
berecht. Dan nog zou dat alleen maar zijn
vanwege de vele doden, die de bombarde
menten opeisten. Een exact cijfer is niet vast
te stellen, maar zou rond de 1.000.000
liggen. Maar voor wat betreft zijn visie
meende hij zijn gelijk te hebben gekregen
door het feit dat de atoombom een einde
maakte aan de oorlog. Hier gaat zijn rede
nering mank. Het Japanse volk was er klaar
voor de Geallieerde invasie een warme
ontvangst te geven. Het was evenmin als de
Britten en de Duitsers door de bombarde
menten gedemoraliseerd. Integendeel, het
voelde zich er eerder door gehard. Grote
aantallen boden zich aan voor kamikaze
opdrachten. Misschien dat de voorwaarde
van onvoorwaardelijke overgave de verlie
zende partij ook meer deed volharden.
Het stelt de leiders van oorlogvoerende
partijen immers voor grote dilemma's,
totdat zij zelf ten onder gaan, of niet.zoals
dat het geval was met de keizer van Japan.
Harris moet ook een dilemma hebben
gehad. Het verlies van meer dan 56.000
jongelieden, zoals hij hen noemde4my boys'
vergoelijkte hij tot aan zijn dood met de
opmerking dat er anders veel meer van die
generatie zouden zijn gesneuveld bij de
landingen en daarna
Naschrift:
Ik heb in de loop der jaren nogal wat mensen
van Bomber Command ontmoet. Met som
migen werd ik opgeleid; enigen van hen
sneuvelden. In begin 1945 was ik op R.A.F.
station Waddington waar men op Lancasters
vloog. Zonder enige navraag mocht ik mee
als 2e navigator op operatie. Na de briefing
kreeg een squadronleader echter argwaan.
Nog diezelfde avond werd ik op de trein
17