dagen vakantie bij een bevriende Neder
landse ondernemer in de omgeving naar
boven laten brengen tot op enige afstand van
de radaropstelling en verder de afstand te
voet afgelegd. Hij was gekleed in burger.
Toen hij aankwam bij de radarinstallatie
werd hij onmiddellijk aangehouden door de
militair bewaking en in hechtenis genomen
omdat men hem voor een spion aanzag.
Riethof kon dit misverstand snel oplossen en
heeft toen de admiraal op de hoogte gesteld
van het hoe en waarom van dit radarstation
en het strategisch belang ervan. Hij bleek
danig onder de indruk.
Niet veel later heeft hij dit dan ook daadwer
kelijk doen blijken.
Het operationeel in gebruik stellen van de
lange afstandswaarschuwingsradar 79B op
de Horton Plains betekende een grote
verbetering in de vroegtijdige ontdekking
van vijandelijke vliegtuigen in Oostelijke
richting. Vanuit deze hooggelegen post
werden, ook bij moesson regenweer soms
afstanden van 200 km of meer behaald op
deze doelen.
Tezamen met de 79B en de COL doelaan-
wijzingsradar in Galle en met enkele andere
COL radars die kort daarna in functie
kwamen aan de Zuid-Oost- en Oostkust van
het eiland en niet in de laatste plaats met de
scheepsradars van de Royal Navy, Eastern
Fleet in en nabij Trincomalee konden de
bewegingen van alle luchtdoelen in dit
gebied via radioverbindingen naar een grote
operationsroom nabij Colombo worden
doorgezonden.
Het werd toen goed mogelijk tijdig jacht
vliegtuigen van de RAF en de Royal Navy in
te zetten en naar de juiste posiües te
dirigeren. Het is wellicht mede daaraan toe
te schrijven dat na 1943, afgezien van een
incidentele verkenningsvlucht, geen Japanse
vliegtuigaanvallen meer op doelen in Ceylon
hebben plaatsgevonden.
Riethof heeft daarna af en toe nog wel
assistentie verleend bij het oplossen van
problemen bij de 3 COL radars op het
eiland.
Tijdens een grote oefening op oorlogsschaal
van de Eastern Fleet in de golf van Bengalen
in 1943 werd hij belast met de zorg voor de
operationele gereedheid van de 79B radar
aan boord van het vlaggeschip, de slagkrui
ser 'Renown'.
In januari 1943 waren Hr.Ms. Soemba en
Hr.Ms. Van der Zaan in Bombay aangeko
men en Staal kreeg opdracht deze schepen te
gaan uitrusten met radar.
De commandant van de Soemba was Over
ste Huyer en hij had grote haast om zijn
schip zo gauw mogelijk uitgerust te krijgen.
Hij verleende dan ook alle mogelijke hulp
die er voornamelijk uit bestond dat Staal de
directeur van de Bombay Dockyard, een
Schot van geboorte, aan boord mocht
uitnodigen om hem de Schotse Whisky te
laten beoordelen. Dit gebeurde dikwijls en
met grote zorgvuldigheid. Overste Kohier
van Hr.Ms. Van der Zaan was in dit opzicht
minder soepel en zijn schip was dan ook
later gereed.
Ook hier was weer een zekere mate van
improvisatie nodig. Alle delen van de radars
waren aanwezig behalve de verbindingska
bel tussen de antenne en de zender-ontvan
ger. Hiervoor is een speciale kabel nodig,
een zogenaamde coaxiaal kabel. Iedereen
kent dit type kabel tegenwoordig uit de
televisie-aansluiting. Maar toen Staal dit type
kabel wilde betrekken uit het magazijn van
de Royal Navy in Bombay wist de magazijn
meester niet wat er werd bedoeld. Maar hij
had wel onlangs een nieuw en volgens hem
waardeloos type kabel aangekregen die
slechts één dunne binnengeleider had zodat
er eigenlijk maar een hele kleine stroom
doorkon. Gelukkig was dat wel de kabel die
Staal zocht
De Soemba en de Van der Zaan waren
uitgerust met vuurleidingen van Haze-
meyer-Signaal, gebaseerd op het metrieke
stelsel. De Engelse en Amerikaanse radars
geven de afstand in yards. Als men twee
tandwielen van resp. 32 en 35 tanden in
elkaar laat grijpen ontstaat er een zodanige
overbrengingsverhouding dat de uiteindelij
ke fout ongeveer 1 meter bedraagt op 9 km.
Deze tandwielen zijn toen gemaakt door een
Zwitserse horlogemaker in Bombay.
C.J. D. Roethof (Kptz bd), ir. M. Staal
(Wordt vervolgd)
21