zelf worden verzorgd. Dit gold ook voor het
technisch personeel. Door de vakbekwaam
heid van de electronicatechnici en door de
zeer goede handboeken verliep dit goed.
Toch hebben Riethof en zijn medewerkers
nog veel werk en tijd moeten besteden aan
het geven van voorlichting aan het vliegend
personeel betreffende bediening, gebruik en
operationele mogelijkheden van de electro-
nische middelen aan boord.
Riethof heeft voor dat doel ook een aantal
operationele vluchten meegemaakt om de
bemanningen ook daadwerkelijk in de prak
tijk vertrouwd te maken met de electronische
apparatuur.
Door een brand in het commandements-
gebouw zijn de rapporten verrichtingen van
de radio-radardienst van het 321 Squadron
in 1945 verloren gegaan.
Na een kort intermezzo in Colombo, waar
Ltz Staal onder andere werd ingezet om de
radar van een Nederlandse onderzeeboot te
repareren (lekkende antenne), werd hij in
september 1943 naar Fremantle in Australië
gestuurd om een Nederlandse torpedoboot-
jager, Hr.Ms. 'Tjerk Hiddes' te gaan voor
zien van radar. Dit was een 10 cm radar van
het type 272. De opstelling van deze radar
aan boord van Engelse schepen was vrij laag
boven de brug. Nu is het gewenst om zo'n
radar wat hoger te plaatsen om het afstand-
bereik, normaal begrensd door de radar
horizon, wat groter te doen zijn.
Gelukkig was er een Nederlandse scheeps
bouwkundig ingenieur aanwezig in Fre-
mande, ir. Goedkoop. Die kon ons voor
rekenen dat de antenne best hoger in de mast
kon worden geplaatst zonder gevaar voor de
stabiliteit van het schip. Zo kregen we een
Nederlands oorlogsschip met een groter
radarbereik tegen bovenwaterdoelen dan de
Engelse zusterschepen.
Van maart tot september 1944 werd Staal
daarna weer geplaatst bij de MLD te China
Bay om te assisteren bij het onderhoud van
de radars van die schepen, die gebruik
maakten van de haven van Trincomalee.
In september 1944 werd de Ltz Staal uitge
zonden naar Sydney om te assisteren bij de
modernisering van Hr.Ms. Tromp. Door de
zorgen van de Nederlandse aankoopcom
missie in Washington waren er waarschu
wingsradars en vuurleidingsradars van Ame
rikaanse makelij naar Sydney gestuurd.
Opnieuw was een zekere improvisatie nodig.
De Amerikaanse radars werden gevoed met
wisselspanning en omdat de Tromp een
eigen wisselstroomnet had, waren er geen
omvormers meegestuurd. Helaas werkten
de Amerikaanse radars met 60 Hz wissel
stroom terwijl de generatoren van de Tromp
50 Hz produceerden. De Tromp had wel
gelijkspanningsomvormers van 220 V naar
110 V voor de voeding van de grote zoek
lichten boven in de mast.
Door de Australische General Electric Co
zijn de omvormers op aanwijzingen van
Staal opnieuw gewikkeld om 115 V AC 60 Hz
te produceren. General Electric wilde het
werk wel uitvoeren maar geen verantwoor
ding nemen voor de goede werking. Ge
durende de rest van de oorlog hebben deze
omvormers uitstekend gewerkt.
Aangezien de vuurleiding, geleverd door
Hazemeyer Signaalapparaten, ook hier weer
werkte volgens het metrieke stelsel en de
Amerikaanse radars de afstandwaarden afgaf
in yards, moest dezelfde truc worden toege
past als bij de Soemba en de Van der Zaan in
Bombay. Maar in Sidney was geen Zwitserse
horlogemaker te vinden. De Dockyard
moest zelf tandwielen maken. Gelukkig
konden we in de stad wel tandwielfrezen met
metrisch moduul kopen. Begin februari was
het karwei van de Tromp gereed en werd ir.
Staal naar Engeland gestuurd, naar Liver
pool, waar Hr.Ms. Jacob van Heemskerck
een grote modernisering onderging.
Eind juli 1945 vertrok de Heemskerck vanuit
Amsterdam om deel te gaan nemen aan de
oorlog tegen Japan.
Ltz 2 Riethof en sergeant Smit zijn tot het
"eind van de oorlog in Ceylon gebleven.
Daarna kreeg de Ltz Riethof het bevel over
een transport van MLD materieel en een deel
van het grondpersoneel met een koopvaar
dijschip naar Java. Het doel hiervan was om
de vliegbasis Morokrembangan en Perak in
Soerabaja over te nemen en aldaar kwartier
te maken voor de komst van de MLD.
Als we na meer dan 45 jaar terug zien op de
6
