befaamde vlieger van het eerste uur Hein
Schmidt Crans, die ik na de bevrijding op
Ypenburg goed leerde kennen. Hein zei over
Burgerhout: Hij heeft het vliegen niet alleen
in zijn zitvlak zitten, maar ook in zijn
koppie.
Aldus kwam Huug bij de Marine Luchtvaart
Dienst, op De Kooy en De Mok, waar zijn
vaardigheden opvielen, waarna hij vlieg-
bootcommandant werd in Indië, daarnaast
instructeur en vervolgens commandant van
een groep vliegtuigen. Voor een jong officier
was dat een gouden tijd. Men ging dan op
tocht, doorkruiste de gehele archipel, deed
aan vlagvertoon, hielp op medisch gebied en
had veel contacten met bestuur en bevolking
en met de Gouvernements marine, waarvan
schepen als moederschip voor de MLD
waren uitgerust Met Dornier WAL-vliegbo-
ten werd toen feitelijk de Archipel door de
Marine als het ware opengelegd. Daarna
kwamen de Dorniers 24 K, voor die tijd
hypermoderne vliegboten, waarvan het oor
spronkelijke idee was uitgegaan van een
technisch officier van de MLD, Sanders.
Ondertussen werd er druk geargumenteerd
wat de waarde van vliegtuigen vs schepen
was. Sommige zeeofficieren voelden zich
superieur tegenover de MLD'ers, een kolQe
naar de hand van Burgerhout, om daar
tegenin te gaan. Dat was niet alleen zo bij
ons. Zo was het ook in het buitenland. Aan
de horizon diende echter de machtsuitbrei
ding van Japan zich aan. En dat betekende
dat de MLD het in Indië drukker kreeg dan
ooit tevoren. Vele verkenningen werden
gericht op Japanse activiteiten. Daarom was
de MLD voor een groot deel in de archipel te
vinden. In dit verband mag niet onvermeld
blijven, dat ten tijde dat Karei Doorman
commandant MLD was, er een uitgebreid
aantal logistieke voorzieningen was getrof
fen, waarbij steunpunten werden verbeterd
of ingericht, zodat de vliegboten niet steeds
behoefden terug te vallen op de hoofdbasis
Morokrembangan in Oost Java.
Nog herinner ik mij als jongen ook de
activiteiten, die er aan de gang waren bij de
MLD in het Westervaarwater, waar niet
alleen overdag, maar ook's nachts druk werd
geoefend. Dat maakte indruk. Dat deed ook
de vlootschouw, die voor Soerabaja werd
gehouden, en waarbij de MLD met een
aantal formaties over de vloot vloog.
Maar mocht men in Indië wel zo zeker zijn
van alles? De Japanners vochten toen al
enige jaren in China en boekten daar grote
successen, zij het dat we dat spaarzaam in de
krant lazen. Van oorlog was Nederland na de
Napoleontische tijd tot 10 mei 1940 vrij
gebleven. "t Sal waerachtig wel gaan' be
stempelde eigenlijk het denken van velen,
ook na mei 1940 in Indië, hoewel er een
immense grote Japanse krijgsmacht om de
hoek lag. We ontdeden onze moeders echter
welgemoed van aluminium pannen, ten
behoeve van het Spitfirefonds. De marine
film "t Sal waerachtig wel gaan' waarin de
vlootschouw kon worden bewonderd, moest
het publiek voorts wat oppeppen. Toen ik
adelborst werd in augustus 1941, juist voor
het uitbreken van de oorlog in het Verre
Oosten hadden wij, daar op het Instituut in
Soerabaja eigenlijk weinig besef van de ernst
van de situatie. Een jonge officier vlieger
Witholt liet ons soms bij zijn lessen vlieg-
wezen wat somberder geluiden horen. Hij
begreep er meer van dan diegenen die
zeiden dat we Japan aankonden, omdat
Japanners in ieder geval geen goede vliegtui
gen hadden en als zij die wel hadden, waren
zij door hun spleetogen per definitie loens
en hadden daarom weinig in te brengen.
Mannen, zoals Witholt, Burgerhouten velen
uit de vliegerij, die dichter bij het vuur zaten,
dachten daar dus anders over. Dat werd op 7
december 1941 bewaarheid. Het kort daarna
tot zinken brengen van de kapitale schepen,
Prince of Wales en Repulse, die geacht waren
als stekelvarkens iedere luchtaanval te kun
nen afslaan, deed velen wakker schudden.
In ditzelfde verband werden de mogelijkhe
den van eigen vliegtuigen soms ook schro
melijk overschat. Vliegtuigen kregen taken,
waarvoor zij eigenlijk niet geschikt waren.
Wat nu als onwaarachtig voorkomt, is toen
gebeurd. Velen van hen hebben dat ervaren.
Sommigen van hen zijn hier aanwezig. Hugo
Burgerhout commandant van de Groep
vliegtuigen (GVT 5), juist aangekomen in
Ternate, zag op 17 december 1941 een grote
4-motorige Japanse vliegboot een aanval
9
