BOMMENWERPEN EN RICHTKIJKERS
IN DE TWEEDE WERELDOORLOG
Inleiding
Al vroeg in de Eerste Wereldoorlog werd het vliegtuig gebruikt als bommenwerper,
waarvoor eerst met de hand stalen pijlen werden afgeworpen, gevolgd door bandgra
naten en daarna door speciaal vervaardigde bommen. Daarbij werd eerst heel laag
gevlogen en geschiedde het afwerpen 'over het handje' m.a.w. werd 'met het oog'
gericht. Enige oefening gaf goede resultaten, ook al omdat de vliegsiielheid gering was.
Zwaardere bommen kwamen aan rekken te hangen, die mechanisch of later electrisch
werden bediend. Door geduchter afweer werd het vliegtuig naar steeds grotere hoog
ten gedwongen, en daarmee kwam het duikbommenwerpen en voorts het horizontaal
bombardement met steeds grotere en snellere vliegtuigen.
In diverse landen, ook in Nederland, waren reeds in de Eerste Wereldoorlog instrumenten
vervaardigd die het bombarderen van grotere hoogten mogelijk maakten. Daarbij werden
theoretische constructies omgewerkt in bommenrichtkijkers, waaruit twee stromingen ont
stonden. Namelijk de vectorkijkers, die uitgaan van diverse vectoren. Dat zijn grootheden
die niet alleen een waarde, maar ook een richting geven. Dan zijn er de taehometrische kij
kers of te wel hoeksnelheid metende kijkers.
Hierna beperken wij ons voornamelijk tot de ontwikkelingen in de Royal Air Force n.l. die
van de MK.IX en MK.XIV 'vectorbombsights', doch blijven daarna ook stil staan bij de
taehometrische richtkijkers, zoals o.m. de Amerikaanse Norden en Goerz.
Het z.g. horizontale bombardement
De ideale situatie
Voor 100% treffers nemen wij aan dat het vlieg
tuig zuiver horizontaal vliegt, het doel niet
beweegt en condities ideaal zijn. De richter
kijkt dan door zijn kijker naar het doel, gevend
ten opzichte van de verticaal de zichthoek, ook
wel eens gezichtshoek genoemd of 'sighting
angle'.
Zodra die zichthoek gelijk is aan de voorhoud-
hoek (ook wel afwerphoek) moet de bom worden
afgeworpen en zal dus de ideale bom op het
juiste ogenblik het vliegtuig met de snelheid
daarvan verlaten. De voorwaartse snelheid van
de bom zal meteen beginnen af te nemen, ter
wijl door de zwaartekracht de verticale snelheid
gaat toenemen. Precies als het vliegtuig over het
doel gaat zal in deze ideale situatie de bom
daaronder het doel bereiken en ontploffen. De
hoek tussen vliegtuig en doel met de verticaal
op het moment van afwerpen is de ideale af
werphoek. Een aantal factoren beïnvloedt ech
ter het afwerpen. (Zie ook schets)
De werkelijkheid
Luchtweerstand
Luchtweerstand (=wrijving) beïnvloedt bom en
vliegtuig. Bij de afnemende horizontale snel
heid van de bom neemt de invloed van de wind
toe en ook de valsnelheid vanwege de zwaarte
kracht. Door de stroomlijn vorm van de bom kan
dus een zo hoog mogelijke valsnelheid worden
verkregen. Bij voldoende hoogte zal de valsnel
heid echter niet meer kunnen vermeerderen.
Die snelheid noemt men 'terminal velocity.
Luchtweerstand bepaalt derhalve niet alleen de
valtijd, maar dat doet ook de snelheid van het
vliegtuig op het moment van afwerpen, die de
bom heeft en die door die luchtweerstand af
neemt.
15