SCHEEPSLUCHTAFWEER
IN DE TWEEDE WERELDOORLOG
In het artikel 'Bommenwerpen en richtkijkers in de Tweede Wereldoorlog' kreeg u een
inzicht in hoe vliegtuigen hun aanvallen deden. Hieronder wordt enigszins ingegaan op
de luchtafweer van schepen in die oorlog. Dat betreft dan niet vliegtuigen ter bescher
ming van de vloot.
Hoe het begon
Reeds in de Eerste Wereldoorlog werden soms
luchtaanvallen op schepen gedaan. Van een
georganiseerde scheepsluchtafweer was eerst
geen sprake. Bij de eerste aanvallen hadden
bemanningen met verbazing naar zo'n aanval
gekeken, die veelal zonder effect was, omdat de
juiste bommen e.d. ontbraken. Bij het organise
ren van de luchtafweer werd o.m. gebruik
gemaakt van de ervaringen die in de oorlog te
land werden opgedaan.
Dat betekende in eerste instantie dat schepen
geweerschutters in gelid in actie konden bren
gen om met salvos een vijandelijke luchtaanval
af te slaan. Dat steunde het moreel. Daarnaast
kregen schepen steeds meer mitrailleurs aan
boord met gevolg dat de aanvallen van grotere
hoogten kwamen. Daarom werd licht kaliber
geschut gemodificeerd een veel hogere elevatie
te geven dan de gebruikelijk 30 tot 40 graden.
In het interbellum kwam de luchtafweer voor
schepen pas goed tot ontwikkeling. Die leek
parallel te lopen met de strijd die er was tussen
aviateurs en artilleristen en die zich uitte in
gekrakeel over het belang van vliegkampschip
en slagschip. Daarbij putten de vliegers zich uit
in het propageren van 'air power' over zee, ter
wijl de 'gunners' geloofden van ieder oorlogs
schip een zwaar gepantserd, onzinkbaar stekel
varken te maken, volgepropt met luchtafweer
van diverse kalibers.
Zware luchtafweer
Voor afweer op afstand met zwaarder geschut
(gewicht per granaat gg) kreeg de secundaire
batterij van grotere schepen een elevatie tot ca.
85° (effectieve hoogte en bereik hierna eerst
weergegeven, en er na met elevatie van 45°).
Voorts werd vuursnelheid (schoten/minuut) ver
groot. Daarnaast kwamen aparte luchtafweer-
batterijen. Enige voorbeelden
Land
Caliber
Gewicht per granaat
Effectief tot
Schoten per min.
VS
12,7 cm
25 kg gg
14000 tot 18000 m
15 - 20+
VK
12 cm
22 kg gg
16000 tot 20000 m
10-15
VK
10,2 cm
14 kg gg
10000 tot 19500 m
12-16
Japan
12,7 cm
23 kg gg
16000 tot 18500 m
6-10
Japan
10 cm
13 kg gg
21000 m
15-20
Duitsland
10,5 cm
15 kg gg
19000 m
15-18
Duitsland
8,8 cm
9 kg gg
18500 m
10-15
Italië
9 cm
10 kg gg
17500 m
30
25