27
hij in de landingsspiegel zien of hij een goede
glijhoek maakl. Hij vliegt dan feitelijk met ver
mogen op zijn vliegtuig in de vier remkabels.
Mocht hij die dan missen, dan heeft hij een z.g
bolter en kan weer doorstarten voor een nieuwe
landing. Geen vangnetten meer en geen dek-
park in de landingsrichting.
Hooguit een noodvangnet als er met een dek-
haak problemen zouden zijn. Voordat de lan
dingsspiegel kwam gaf de LSO nog directe aan
wijzingen, maar die schoten tekort bij jets.
De landingsspiegel is een holle spiegel, met
horizontaal aan beide kanten groene lichten
eraan gemonteerd en op een zekere afstand een
lichtbron, die in de spiegel schijnt. Daarvan ziet
Landingsspiegel, grote lampen geven rood als
men rond moet.
de vlieger weer hel beeld van een lichtbal. Als
die lichtbal in Lijn is met de groene lichten, is
de naderingshoek correct en komt het toestel op
dat deel van het dek, waar de remkabels zich
bevinden. De spiegel, die door de stabilisatie
zich altijd in een horizontaal vlak bevindt, kan
worden bijgesteld voor de glijhoek van een
vliegtuig. De LSO is daardoor nog een bewaker
van spiegel en bijbehoren en kan in geval van
nood het vliegtuig rond laten gaan.
Hr. Ms. Karei Doorman kreeg na de verbouwing
eind jaren vijftig een hoekdek, spiegel en
stoomkatapult, waarmee het mogelijk werd met
Seahawk-jets te opereren.
De Britten vonden ook het z.g. jumpdeck uit.
Toen de Fleet Air Arm n.l. Hamers verticaal
opstijgende en landende vliegtuigen in dienst
nam (VTOL), bleek dat die vliegtuigen veel
meer prestaties konden leveren als zij na een
korte aanloop met overgewicht konden starten.
Door het vliegtuig helling-op te laten starten
konden die prestaties nog meer toenemen.
Vandaar dat het 'jump-deck' of de 'ski-jump'
eerst op het oude vliegkampschip HMS Hennes
werd beproefd en de Britse kleine vliegkamp
schepen van de Invincible klas ook zo'n 'jump
deck' kregen en geen katapult meer hadden. De
Harriers hebben sedertdien daardoor hun waar
de in de Falklandscrisis en er na bewezen.
Nachtvliegen
Het nachtvliegen werd al eind jaren twintig bij
diverse 'carrier'marines beoefend. Toen er een
dekpark kwam en remkabels en vangnetten,
gaven die meer moeilijkheden. De LSO kreeg
dan in plaats van zijn 'bats' twee staallampen en
werd met een bepaalde hoeveelheid diffuus
licht beschenen. Ook werd hij wel in een pak
met lichtjes gesloken, die tot zijn handen reik
ten en over zijn romp naar beide benen liepen.
Hoewel het overdag gebruikte systeem door de
Amerikanen werd gehandhaafd, werd de hoogte
van benadering van 12.5/150 voet 's nachts naar
200/250 voet gebracht, zodat men in feite van
een 'constant descend' kon spreken. Toen de
Britten ook daartoe overgingen, handhaafden zij
eveneens een grotere naderingshoogte.
Hoekdek en spiegel hebben het nachtlanden
heel wat eenvoudiger gemaakt.
Slotwoord
De ontwikkelingen die zich in de loop der tijd
hebben voorgedaan op het gebied van starten en
landen vanaf vliegkampschepen hebben het
boordvliegen aanzienlijk veiliger gemaakt. Was
er bij het oude Amerikaanse -en Britse systeem
minstens eens per 100 landingen een ongeval,
bij het hoekdek is dat in het begin terugge
bracht tot eens in de driehonderd. Met de