DRIJVERVLIEGTUIGEN AAN BOORD Inleiding De lerin 'watervliegtuig' is strikt genomen van toepassing op alle soorten vliegtuigen die volgens Van Dale 'van het water kunnen opstijgen «mi daarop kunnen dalen'. In de loop der jaren is hij de Koninklijke Marine steeds meer liet 'drijvervliegtuig" 'watervlieg tuig* genoemd en werd/wordt apart over een 'vliegboot' gesproken als liet toestel één 'hootromp* heelt, waarin de bemanning zetelt. Van Dale zegt: 'drijvervliegliiig' steunt op drijfliehamen. 'vliegboot' heeft romp in het water. In het Engels sprak men eerst over 'hydro(aero)planes', waarmee 'lloutplanes' werden bedoeld, terwijl ernaast het woord 'flvingboat' gemeengoed werd. Al snel nadat in de Eerste Wereldoorlog liet vliegtuig zijn waarde had bewezen, werd hel niet alleen als boordvliegtuig aan boord van vliegkainpsidiepen ontwikkeld doch werd het eerder nog onderdeel van grotere oorlogssche pen. Daarnaast werden zes tot zei Is twaalf toe stellen geëmbarkeerd op (vliegluig)rnoeder- sehepen. in het Engels "floatplane, -of seaplane tenders*. Drijvervliegtuigen aan boord werden van belang voor verkenningen en voor aanslag waarneming van het scheepsgeschut. Dok wer den zij ingezet als bommenwerper en soms zeils als lorpedodrager. terwijl bij sommige marines zij ook als jachtvliegtuig werden gebruikt, zij hel dat door het drijveronderstel hun prestaties nadelig waren t.o.v. tegenstander met wielon- derstel. In de Eerste Wereldoorlog en enige jaren er na werden vliegtuigen met wielonderstel afgevlo gen van kleine platformen, gemonteerd boven een geschutstoren, om na afloop van hun missie als geen land kon worden bereikt, naast het schip in het water te landen, waarbij de vlieger werd opgepikt en het vliegtuig verloren ging. Het drijvervliegtuig was eerst afgeleid van een beslaand vliegtuig met wielen, waarvoor in de plaats drijvers kwamen. Het kon echter ook één grote drijver onder rle romp worden en twee kleine onder de ondervleugel, hetgeen de zee waardigheid bevorderde. Om die reden kon het echter ook een kleine vliegboot zijn. Verster king van het vliegtuig was daarvoor zeker nodig. Hieronder een beknopt overzicht over de ont wikkeling van hel (drijver watervliegtuig en de vliegboot aan boord van grote oorlogssche pen. voornamelijk slagschepen, slagkruisers en kruisers. Ontwikkelingen Hel is logisch dat deze oorlogsschepen moesten worden aangepast om één o( meer dergelijke vliegtuigen aan boord te nemen. Omdat ervan werd uitgegaan het vliegtuig in bet water te zet ten en daarna weer aan boord te hijsen, was een hijskraan aangepast, die nodig was voor het neerlaten en hijsen van sloepen. Naast ruimte voor vliegtuig en reservedel en soms was dal een hangar moesten aparte benzinetanks wor den ingebouwd en was accommodatie voor vlie gers en technici nodig. Opereren met hel vlieg tuig geschiedde eerst met stilliggend schip, en hing af van de zeegang, hoewel gevaarlijk in verband met onderzeeboten. Op dek werd de motor warm gedraaid en werd het toestel met afgezette motor met de kraan in zee gezet. Soms eindigde deze manoeuvre met een botsing tegen de scheepswand, zodat het fragiele toestel onverrichter zake weer aan boord moest worden gehesen. Dit kon ook na terugkeer van een opdracht gebeuren. Na het tewaterlaten werd de motor aangeslagen, werd de kraanhaak ontkop peld en moest in de wind worden gestart. Veiliger w erd hel toen het schip met enige vaart (10-13 zin/uur) nagenoeg in de wind voer tij- 18

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Nieuwsbrief Militaire Luchtvaart Museum | 2001 | | pagina 18