4-
gang kunnen zijn gebracht, tenminste als m.i. Bloch
er van Franse zijde aan had deelgenomen.
Een aparte, prijzenswaardige vermelding verdient
de inbreng van de Amerikanen, die op een vriend
schappelijke manier in allerlei kwesties gaarne ter
zijde stonden.
De Fransen hebben het project op grootse wijze aan
gepakt en zijn niet veel met de Franse slag te werk
gegaan. En als dat het geval dreigde te zijn, was er
Bloch en zijn Comité Directeur.
Zou De Gaulle niet Frankrijk uit de militaire organi
satie van de NAVO hebben doen gaan, dan zou het
Atlantic project mogelijk niet bij de verdere ontwik
kelingen zo'n Franse koers hebben gekregen.
Voor ons werd de Atlantic een duidelijke politieke
keuze. Politiek belang ging boven militair belang en
dat heeft de MLD moeten ervaren. Dat de Atlantic
bij onze MLD met horten en stoten in de lucht
kwam. moet ook worden geweten aan de gang van
zaken, waardoor de vliegtuigen niet tijdig konden
worden geleverd en de Franse Marine daarom
insprong. Het Franse boek over de Atlantic is duide
lijk genoeg. Hoofdstuk VII begint met de titel: Un
choix plus ou moin forcé. Of zoals een vliegtuigma
ker eens zei: 'Die kist hebben de politici ons in de
strot geduwd en daarom is het een uitdaging'.
Daarnaast liep de organisatie van bevoorrading en
instandhouding (CIGMA) eerst niet goed.
Voornaamste factor was niet alleen de Franse taal,
maar ook dat de Atlantic daarnaast in Nederland in
feite als stiefkind leek te worden behandeld. Er is
wel eens beweerd dat het falen van het stuurmecha
nisme van de *257' in 1973 (bouwnr. 64) te wijten
zou zijn aan opzet. Dat is een uiterst laaghartige,
onzinnige gedachte. Het kan hooguit door het onbe
wust falen van een technicus zijn ontstaan.
Het stuursysteem was al eerder zonder problemen
op andere Franse vliegtuigen toegepast. Dat de ande
re Atlantic-gebruikers met een verscherpte inspectie
en enige maatregelen met het vliegtuig zijn blijven
vliegen, is tekenend. Dat is ook het geval toen een
modificatie van onze onderzoekscommissie niet
werd overgenomen. Wel werd bij de Atlantic NG het
stuursysteem onderhanden genomen.
Bij het aan de grond houden van de Atlantics heeft
ook het thuisfront een beduidende, emotionele rol
gespeeld en daarmee politici en media, maar ook
wel MLD'ers beïnvloed.
Intussen hebben de Atlantics I meer dan 25 tot 30
jaar gevlogen.
Er is na de Atlantic NG sprake van een Atlantic III,
voorzien van de modernste, veel zuiniger
Amerikaanse propjets en top-apparatuur voor diver
se missies, waarbij onderzeebootbestrijding en sur
veillance een bijzondere plaats innemen. Daarvoor
zou ook Amerikaanse steun worden ingeroepen. In
hoeverre die Atlantic III inderdaad de lucht in komt,
is nu nog een vraag. De Atlantic heeft als enig ont
worpen maritiem patrouillevliegtuig getoond een
geslaagd lange afstand patrouillevliegtuig te zijn.
Noot:
Schrijver was staflid van het bureau Luchtvaart
van de marinestaf en van 1959 t/m 1962 in ver
schillende werkgroepen van het Atlanticproject
betrokken. In 1967 was hij hoofd Bureau
Luchtvaart, in 1968 t/m 1970 hoofd Bureau
Plannen van de marinestaf.
Bronnen:
NATO's firstborn: The Atlantic, lezing Bloch voor R.
Aeronautical Society, 1963;
le Breguet Atlantic, Baillot d'Estivaux en Duchesne,
Nouvelle Editions Latines, 1994, Parijs:
70 jaar marineluchtvaartdienst. Geldhof, Eisma,
Leeuwarden 1987;
Orions3B vs. Atlantic juli 1967;
Onderzoeksrapporten, diverse krantenknipsels,
gesprekken en eigen ervaringen. Met bijzondere
medewerking van ing. N. Geldhof.
20