2 lil de verspreiding in aantal en diversiteit een exorbi tante hoogte bereikt. Elke maand werden nu 50 tot 60 verschillende publicaties voor distributie in tien of méér talen voor verspreiding gedrukt!.8 hadden deze vlugschriften voornamelijk ten doel om de Duitse burgerbevolking tot verzet tegen het Nazi-regime te bewegen. In 1940 werd een belang rijke mijlpaal bereikt, toen in één nacht een miljoen pamfletten werden afgeworpen. In novem ber 1942 werden de eerste Franstalige vlugschriften boven zestien, tevoren met zorg geselecteerde locaties verspreid. Aanleiding hiertoe vormden de geallieerde landingen in Noord-Afrika, waarvan de afloop met name in Frankrijk grote belangstelling trok. Gedurende twee nachten werd ruim 44 ton aan gedrukt papier boven deze locaties afgeworpen. Tekst, inhoud en het aantal af te werpen pamfletten waren verschillend en aangepast aan de bevolkings dichtheid boven de dropping-zone alsmede de te verwachten politieke gezindheid in de diverse afwerpgebieden.7 Gedurende heel 1942 werden liefst 314 miljoen vlugschriften alleen al door de RAF boven Duitsland en het bezette West-Europa afgeworpen. Meestal waren dit pamfletten in A4-formaat. Daarnaast wer den ook complete folders, boekjes, kopie-tijdschrif tartikelen en zelfs minder voor de hand liggende propagandamiddelen zoals theezakjes en mini- sigarettenpakjes uitgestrooid. Het jaar daarop had Evolutie in vorm en inhoud Vergeleken met de eerste pamfletten uit 1939, die qua afmetingen overeenkwamen met een halve pagi na uit de London Telephone Directory, was amper vier jaar later een compleet ander type vlugschrift ontstaan. Met soms 48 pagina's volbedrukte infor matie kon eigenlijk nauwelijks meer van een pamflet worden gesproken. Gedrukt in vijfkleuren- rotogravure op speciaal daartoe vervaardigd flinter dun papier was nu een technisch wonderproduct ontstaan, dat in de verste verte niets meer gemeen had met de oorspronkelijk verspreide vlugschriften. Zoals al eerder vermeld misten die eerste pamfletten van krantenpapier met hun vetgedrukte en slechte lay-out alle uitstraling, die juist voor het overbren gen van een propagandaboodschap vanuit het Vrije Westen aan vriend en vijand in West-Europa van essentieel belang was! Lange tijd beperkten vooral operationele factoren de kwaliteitsontwikkeling van de pamfletten. Samenstellers en producenten waren nu eenmaal gebonden aan toepassing van een mini-formaat papiergrootte, waarop honderden woorden moesten worden gedrukt. Een grotere pamfletuitvoering was beslist ongewenst. Hiermee zou de vinder-ontvanger nodeloos in gevaar worden gebracht, niet alleen bij het oprapen maar zeker ook bij de verdere verspreid ing. Verder was de kans niet uitgesloten dat de meer opvallende groot-formaat vlugschriften eerder door politie of Nazi-autoriteiten zouden worden opgeruimd vóór dat het publiek de kans kreeg ze op te rapen. Beide redenen hebben ertoe geleid dat het kleinst mogelijke pamfletformaat werd verkozen en in het vervolg ook gehandhaafd bleef. Om toch zoveel mogelijk informatie op een dergelijk klein veld duidelijk over te brengen, moest een bewerke lijk en nogal kostbaar procédé worden toegepast. Allereerst werd de grondtekst fotografisch op de kle inst leesbare letter gebracht. In de praktijk kwam dit neer op een lettergrootte, die circa de helft van de normaal toegepaste krantenletter besloeg. Voor wat betreft het toe te passen velformaat stond de Britse 15

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Spinner | 2002 | | pagina 15