den vanaf februari 1944 elke veertien dagen rond
100.000 stuks boven bezet Nederland worden uitge
worpen. De Amerikanen pasten hierbij een verbeter
de afwerptechniek toe. die een maximum spreiding
van de pamfletten garandeerde. In plaats van de
Britse strooitechniek, waarbij met rubber elastieken
samengehouden pamflettenbundels werden uitge
strooid. werden de krantjes nu in een soort karton
nen "bomdoos" boven het doelwit uitgeworpen. Een
op luchtdruk afgestelde explosieve lading zorgde
ervoor, dat de doos op circa 700 m hoogte "ont
plofte" zodat de inhoud, variërend van 40 tot 80.000
pamfletten, over een flink oppervlak werd verspreid.
Na de mislukte geallieerde operatie Market Garden
werd vanaf 2 oktober 1944 besloten "De Vliegende
Hollander" elke week te laten verschijnen. Toen ook
de elektriciteitsvoorziening in het nog steeds bezette
deel van ons land door de Duitsers voor burgerge-
bruik werd afgesloten, werd de verspreiding van
deze nieuwskrant drastisch verhoogd. In november
1944 bedroeg het oplagecijfer bijna 4'A miljoen.
Gedurende de beruchte hongerwinter in
februari/maart 1945 werden liefst 6 miljoen exem
plaren boven Nederland verspreid. De laatste editie
van de "De Vliegende HoHanderB-nieuwskrant ver
scheen op 10 mei 1945. Daarin stond op de voorpagi
na breeduit het overweldigende nieuws, waar heel
bezet Nederland zo lang naar had gesnakt: de capit
ulatie van Nazi-Duitsland!*°
Conclusie
In het huidige tijdsgewricht met zijn overdaad aan
communicatiemiddelen is het haast onvoorstelbaar
hoeveel een simpel pamflet voor de Nederlandse
burger in bezettingstijd heeft betekend. Het bevatte
in die bange jaren steeds weer een bericht van hoop
op betere tijden, dat afkomstig was uit een
beschaafder wereld waar de vrije pers nog alle
invloed in de maatschappij had. In ieder geval was
het pamflet een zeer gewaardeerde tegenhanger van
de van propaganda doordrenkte berichtgeving die
het Duitse Nieuwsbureau dagelijks ten beste gaf. Het
staat onomstotelijk vast dat pamfletten naast de
BBC-radio-uitzendingen het moreel van de bezette
burgers - vanaf de Noorse Noordkaap tot de Frans-
Spaanse Pyrcneëngrens - in die donkere oorlogstijd
enorm hebben gestimuleerd. Wat het effect ten
aanzien van de Duitse burgerbevolking is geweest,
kan niet met zekerheid worden ingeschat.19
Vermoedelijk is de geallieerde propagandabood-
schap via de pamfletten soms al te nadrukkelijk
overgekomen en kan daardoor zelfs een averechtse
uitwerking hebben veroorzaakt. Dat zal zeker in de
eerste oorlogsjaren het geval zijn geweest, toen de
bevolking nog volop in de "Duitsland wint op allefron-
ten"-euforie verkeerde. Voor de onder Duitse
bezetting zuchtende bevolking in West-Europa
vormde de "luchtkrant" evenwel een belangrijke, zo
niet de enige echte nieuwsbron, waaruit moed en
vertrouwen op een goede afloop van de oorlog kon
worden geput. Zowel de RAF als de U.S. 8th Air Force
hebben bij de verspreiding van dit nieuws ontegen
zeggelijk dankbaar werk verricht, hoewel de betref
fende vliegtuigbemanningen de waarde van deze bij
zondere wijze van berichtgeving misschien niet of
nauwelijks hebben beseft!
om boven
Nederland te
worden ver
spreid ter gele
genheid van
de verjaardag
van H.M.
21
