Daarnaast leverde de vliegbasis ook nog chauffeurs
voor het vervoer van 228 man legerpersoneel en
6000 zakken zand naar Fijnaart. Sint Philipsland en
Lage Zwaluwe. Ook voor het vullen van zandzakken
en het helpen aan de dijken werd basispersoneel ter
beschikking gesteld. Toch bleef het meest in het oog
springend de hulp, die de op Gilze-Rijen gebaseerde
vliegtuigen in deze bange periode boven het rampge
bied verleenden. De "Harvard"-trainers van de
Voortgezette Vlieg Opleiding vormden de hoofdscho
tel van deze hulpactiviteiten. Zij vlogen in totaal 478
uren, hoofdzakelijk voor het uitvoeren van reddings
verkenningen. Volgens de officiële marinerapportage
hinderden zij de eerste dagen in vrij grote getale de
transportvliegtuigen tijdens de uitvoering van hun
dropping-runs. De Beechcraft tweemotorige trainers
accumuleerden 300 vlieguren voor het afwerpen van
zwemvesten, rubberboten en binnenbanden boven
de geïnundeerde gebieden. Ook een deel van de op
de vliegbasis gevulde 260.000 zandzakken werd door
deze Expeditorsafgeworpen. In totaal werden vanaf
Gilze 490 opdrachten uitgevoerd, goed voor bijna
1500 "sorties". Uiteraard leverde de komst van de
buitenlandse helikopters een belangrijk aandeel in
de verrichte werkzaamheden, ofschoon praktisch
alle helivluchten vanuit Woensdrecht plaatsvonden.
Daartoe moest 80.000 liter vliegbenzine snel aan
laatstgenoemde basis worden geleverd. Daar stond
een verbruik van 195.000 liter op Gilze-Rijen zelf
tegenover. De fotodienst op Gilze heeft overuren
gemaakt. Niet minder dan 1600 opnamen werden
van het rampgebied gemaakt, waarvan bijna 8000
afdrukken hun weg naar de "gebruikers" vonden.
Internationale samenwerking
Vooral dankzij de buitenlandse assistentie konden
reddingacties vanuit de lucht op een grootschalige
wijze worden uitgevoerd. De helikopter heeft hierbij
een prominente rol gespeeld. Sindsdien heeft dit spe
ciale vliegtuigtype een vooraanstaande en niet meer
weg te denken positie in de nationale rampenbestrij
ding verworven.
Dat aanvankelijk de gezagsverhoudingen in het tota
le reddingswerk niet soepel verliepen, moet uitslui
tend aan onervarenheid op dit terrein worden gewe
ten. De Afdeling Operaties op het marinevliegkamp
Valkenburg bleek evenwel volledig op haar taak bere
kend te zijn. Allerlei schoonheidsfoutjes in de gevolg
de organisatiestructuur, ongetwijfeld ontstaan uit
goedbedoelde en vooral door de vereiste spoed inge
geven handelingen op divers niveau, werden tijdig
op Valkenburg onderkend en zoveel mogelijk in het
centraal uitgevoerde werkschema aangepast en verbe
terd. De samenwerking tussen civiele vliegtuigen met
hun merendeels uit de militaire luchtvaart afkomsti
ge gezagvoerders verliep onverwacht uitstekend.
Bijna 250 vliegtuigen namen gedurende ruim twee
weken deel aan de reddingoperaties. Dankzij de geza
menlijke inspanningen, het getoonde improvisatie
talent en doorzettingsvermogen van alle vliegtuigbe
manningen en het gronddienstpersoneel werd in een
betrekkelijk korte periode een enorme prestatie gele
verd. Zonder de inzet van deze geweldige luchtarma-
da zou het aantal slachtoffers in deze afschuwelijke
februariramp ongetwijfeld aanzienlijk hoger zijn
geweest dan de 1835 kostbare levens, die nu te
betreuren vielen. Een hoge KLM-autoriteit vatte in die
dagen de situatie kort en bondig samen met de uit
spraak: This is really a catastrophe, which would have been
bigger if the airplane had not been on the spot".
Geraadpleegde bronnen:
- IMH/"Collecties", rapport "Marine Luchtvaart Dienst
- Watersnood 1953/Marine Vliegkamp Valkenburg".
- Ibidem, vliegboeken A.J. de Bruijn, H.V.B.
Burgerhout, J.M.A. Muntenaar.
- Jbidem/"MLD", Jaarverslagen over 1953 van VSQ.5
en 8.
- "Gilze-Rijen in de Actie WANO", "Algemeen Marine
Weekblad" VII/No. 10 van 06.03.53.
- Lt.-Cdr. H.R. Spedding, R.N. "Helicopter rescue",
"Flight Deck
- The quarterly journal of naval aviation"/Spring
1953, 22-23.
- "Flight" Vol. LXIII: 06.02.53 "Here and there", 162
13.02.53 "Rescue at home and abroad", 186 - 188.
20.02.53 The great floods: Aid from the air", 226 -
227.
- "Onze Vloot" 42(1953)/No. 2: "Het aandeel van de
Koninklijke Marine in de hulpverlening", 43.
"De watersnood in Nederland", 50 - 52.
"Vliegervaringen boven noodgebied", 55.
- "Jezebel", "Alle Hens" No. 11/juni 1953, 10-11.
- H.J.E. van der Kop "Watersnoodramp 1953 -1993",
"320-Nieuwsbrief" No. 1/1993.
15