1%) Aan het begin van de jaren vijftig werd er in Nederland nog een beetje vreemd gekeken naar een helikopter. Men vond over het algemeen de eerste en enige helikopter in ons land, de Sikorsky S-51, maar een merkwaardig vliegtuig. Daar kwam tijdens de Watersnoodramp van 1953 een abrupt einde aan toen de Jezebel, zoals de heli bij de marine werd genoemd, zijn grote waarde bewees als meest ideale platform bij het redden van drenkelingen die zich in een benarde situatie bevonden. Snel en efficiënt plukte de helikopterbemanningen, onder zware weersomstandigheden, binnen enkele dagen meer dan honderd crepeergevallen van daken en uit toppen van bomen. Toeval? Kwam de Marineluchtvaartdienst bij toeval aan de S- 51? Het was in ieder geval zo dat de Koninklijke Marine kort na aankomst van de PH-HAA (burgerre gistratie van de S-51) in 1947, die was aangekocht door NV Frits Diepen Vliegtuigen, onmiddellijk vlie gers en technici beschikbaar stelde aan de Stichting voor Hefschroejvliegtuigen om de beproevingen, waar een paar ministeries interesse voor hadden, te bege leiden. Merkwaardig was dat er geen vertegenwoordi ger van de Luchtstrijdkrachten (LSK), dat toentertijd nog onder de landmacht ressorteerde, participeerde in de stichting. De Koninklijke Landmacht had voor namelijk interesse in de helikopter voor het vervoer van gewonden, personeel en vracht en voor het doen van aanslagwaarnemingen. De beproevingen verlie pen niet naar ieders voldoening. Toen de heli dan ook op 19 september 1950 crashte, waarbij het zeer veel schade opliep, betekende dit het einde van de Stichting voor Hefschroejvliegtuigen en het civiele bestaan van de PH-HAA. Schout-bij-nacht vlieger b.d. R.J. Idzerda, wist als jong luitenant ter zee, de mari neleiding van het nut van een helikopter als plane guard voor het vliegkampschip Hr.Ms. Karei Doorman te overtuigen. Hij sprak met kennis van zaken omdat hij inmiddels een ruime ervaring had opgedaan met de wentelwiek. Dit kwam omdat hij zich kort na de totstandkoming van de stichting onmiddellijk had opgegeven als vlieger. De toenmalige vlagofficier van de MLD, schout-bij-nacht vlieger H. Schaper (de latere bevelhebber van de Koninklijke Luchtmacht), nam het advies over en kocht de S-51 voor een vrienden prijsje van de stichting. Op 20 december 1951 vloog Idzerda de S-51 over van de vliegbasis Ypenburg naar het Marinevliegkamp Valkenburg. De heli kreeg de registratie H-l en de naam Jezebel. Opsporings- en Reddingsdienst Vanaf 24 mei 1951 beschikte het Marinevliegkamp Valkenburg officieel over een 'Redding en Coördinatie Centrum' (RCC) met een 'Opsporings- en Reddingsdienst' (OSRD). Dit centrum had als taak: Het opsporen van overlevenden bij luchtvaartongevallen, schipbreuken en andere rampen, en het verlenen van hulp aan die overlevenden. Het gebied betrof het 'Flight Information Region' (FIR), dit is een gebied waarbin nen Nederland verantwoordelijk is voor de vluchtaf- handeling, en het Continentaal plat. Voor opspo rings- en reddingsacties had het RCC 24 uur per dag de beschikking over een vliegtuig en een helikopter. Het permanent beschikbaar hebben van een helikop ter was maar ten dele waar, want de S-51 was in eer ste instantie aangekocht om als plane guard te gaan functioneren aan boord van de Karei Doorman en dat gebeurde al snel. Op 4 januari 1952, veertien dagen nadat de heli was overgevlogen naar Valkenburg, kreeg Idzerda slechts een paar dagen de tijd om in te werken aan boord van de Doorman want op 10 janu ari vertrok hij samen met luitenant-ter-zee vlieger Schwartz voor een reis naar de Nederlandse Antillen. Op 23 januari arriveerde de Jezebel op Hato, het mili taire deel van de toenmalige dr. Albert Plesman luchthaven op Curasao. De bevolking liep uit want een dergelijk merkwaardig vliegmachine had men nog nooit gezien. Voor inzet bij de OSRD in Nederland werd tijdens deze reis het amfibische vliegtuig, de Vickers-Supermarine Sea-Otter, ingezet. Watersnoodramp Eigenlijk was de Jezebel helemaal niet zo geschikt om als reddingshelikopter te fungeren. Hij was erg licht, vloog zwaar, had een korte vliegduur en kon niet meer dan twee passagiers meenemen. Gelukkig kwam daarin een lichte verandering. De Sikorsky S- 51 was na terugkeer van de reis naar de West toe aan een grote onderhoudsbeurt en een ingrijpende modi ficatie bij Avio-Diepen op Ypenburg. De belangrijkste modificatie die werd uitgevoerd was de vervanging van de zware mechanische besturing, bestaande uit staalkabels en katrollen, door een hydraulische besturing waardoor de heli een stuk lichter bestuur baar werd. 'Net op tijd', zegt Idzerda achteraf, 'want met die oude mechanische besturing hadden we tij dens de Watersnoodramp nooit zo veel kunnen doen.' Deze ontstond in de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 en werd veroorzaakt door een zware en langdurige noord-noordwesterstorm gepaard 17

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Spinner | 2003 | | pagina 17