maal betere overlevingskansen. Er is "stilte". Witte
cumuli over de bergtoppen - vredige sawah's - fel
blauwe lucht - rust - maar uiterste waakzaamheid -
systematisch zoeken - kijken, turen - links achter,
boven, onder - rechtsachter, boven, onder - voor
boven, onder - speciale aandacht voor de zonsector -
langzaam klimmen - benzine sparen - boven de
Prahoe (vulkaan) mitraileurs proberen. Klimmen -
draaien - zoeken - turen. Dan plotseling gekraak in
de koptelefoon:Sandberg wit satoe - orbit apple nine -
orbit apple nine - angels ten - angels ten - over". Een snelle
blik op de kaart. Dan dalen en draaien in de buurt
van Tjimahi op 10.000 voet 3 km. hoogte) en als
maar zoeken - turen - spanning - Tjimahi - Andir -
Lembang - Tjimahi - Andir.
Eindelijk de verlossing: "Malang naar Sandberg wit
satoe - pancake - pancake" - landen!!! Vier vliegers voelen
plotseling hoe moe ze zijn. Snel opsluiten en
Bandoeng laten horen en zien dat wij niet in de
sawah (rijstvelden) hebben gezeten. Maar innerlijk de
vraag watje eigenlijk moet met vier kisten tegen de
Japanners die steeds met 27 bommenwerpers aanval
len en nog eens een paar dozijn jagers erbij als escor
te? Na de landing de besprekingen met Tideman. Hij
hamert op goede radioverbindingen en scheldt dege
ne uit die zijn radio verkeerd heeft afgesteld. Hij kan
geen kist missen.
Commandant Tideman wil bij alarmstarts liever met
alle kisten de lucht in maar dit wordt van hogerhand
geweigerd. Wel krijgt hij eindelijk toestemming om
te gaan oefenen met zijn afdeling. Hij mag geoefend
heid en waakzaamheid gaan testen. Maar het valt
allemaal niet mee met de accuraatheid van de lucht
beschermingsdienst en de ongeoefendheid van vele
jonge jachtvliegers.
Inmiddels is sinds een goede week kapitein André
van Rest, die al boven Borneo de eerste luchtgevech
ten heeft meegemaakt, de nieuwe commandant en
enkele vliegers zijn erbij gekomen. Sommigen waren
nog enthousiast maar bij de meerderheid is de stem
ming als die van een fles sodawater die te lang open
is blijven staan. Hun ervaring met de Japanners en
het ontbreken van versterkingen gaven hun geen
reden voor optimisme.
Het is 19 februari en het is nu geconcentreerd-bitte-
re ernst. Soerabaja is al herhaalde malen zwaar
gebombardeerd en de jagers daar hebben een pak
slaag gehad maar de Amerikanen schijnen plotse
ling succes te krijgen. Niemand weet hoe of wat.
Batavia is ook al gebombardeerd en de Bataviaanse
jagers werden verrast.
telefoontje zachtjes, liefjes, aarzelend rinkelde, bete
kende dit dat Tideman met een heftige ruk de hoorn
opnam en als hij dan ook, na een seconde geluisterd
te hebben, naar ons knikte, met zijn ogen de lucht
afzocht en met zijn vrije hand op de knop drukte om
de alarmsirene te laten loeien, renden de ingedeelde
vliegers naar buiten en sprongen in de kisten. Soms
draaiden de motoren al. In de kisten - even kijken hoe
ver de andere vliegers gevorderd zijn en dan - vol-gas,
dwars over het veld, langs de starttoren, de lucht in.
Daar gaan dan vier - soms acht - luchtverdedigers van
de Bandoengse hoogvlakte. De "umbrella" oftewel
"topcover" van Generaal Wavell en ABDA-Command,
zijn numeriek sterkere internationale staf.
De control room op de grond - codenaam Malang -
dirigeert de jagers naar hun doel. De vliegers hebben
er weinig vertrouwen in, want de door vrijwillers
bemande observatieposten hebben bewezen de
vreemdste zaken voor vijandelijke bommenwerpers
aan te zien en de geschatte hoogte is ook vaak maar
een greep in de lucht. De codenaam van de
Brewstergroep in de lucht is Sandberg. naar de
legendarische Soesterbergse jachtvlieger die enkelen
van hen het vak nog heeft geleerd. De jagers draaien
inmiddels rondjes op 20.000 voet 6'A km hoogte)
want in een luchtgevecht betekent hoogte nu een-
le luitenant-vlieger
Harry H.J. Simons,
foto: SLH, via G. Casius