Van Farman tot
Fighting Falcon
De technologische evolutie van de militaire luchtvaart
Prof, dr.ir. H. Tennekes
IN DE TWINTIGSTE EEUW
Mensen die het Militaire Luchtvaartmuseum bezoe
ken of er zelfbij betrokken zijn, kunnen op verschil
lende manieren naar de collectie van het MLM kij
ken. In eerste instantie is het MLM natuurlijk een
bedrijfsmuseum voor KLu en MLD, maar die invals
hoek doet onvoldoende recht aan de technologische
ontwikkelingen in de twintigste eeuw en de relatie
tussen Nederland en de rest van de westerse wereld.
Allerlei andere invalshoeken zijn denkbaar, bijvoor
beeld de evolutie van het militaire denken over de
waarde van een mensenleven. Het duurde tot 1941
voordat, in de B-25 Mitchell, de stoelleuningen in de
cockpit van pantserstaai werden gemaakt.
Tegenwoordig haalt elke piloot die in een F-16 veron
gelukt, de voorpagina's van alle kranten, maar van
een bombardement op Berlijn kwamen vaak honder
den piloten niet levend terug. Hoe belangrijk ook. de
veiligheid van het vliegend personeel is toch een te
smal perspectief. Een andere interessante invalshoek
is de evolutie van het karakter van de luchtoorlog.
Massale bombardementen met vele eskaders bommen
werpers, zoals de aanval van ruim 150 B-24 bommen
werpers op de olie-installaties van Ploesti, en de einde
loze aanvallen op Duitse steden in de Tweede Wereld
oorlog, behoren gelukkig definitief tot het verleden.
De collectie van het MLM komt beter tot zijn recht
wanneer de vliegtuigen en hun motoren geprojec
teerd worden tegen de geweldige ontwikkeling van
de luchtvaarttechniek in de twintigste eeuw. Wat is
het spoor dat van Farman naar F-16 Fighting Falcon
leidt? Wat is de rode draad door de collectie?
Rondom de vorige eeuwwisseling ontdekten knutse
laars, uitvinders en ontwerpers die vliegtuigen wil
den bouwen dat ze hun dromen niet konden verwe
zenlijken zonder gewelfde vleugels (Otto Lilienthal) en
lichtgewicht zuigermotoren (Orville en Wilbur
Wright). De gebroeders Wright maakten hun eerste
motorvlucht op 17 december 1903. Al snel bleek dat
hun besturingssysteem superieur was vergeleken met
de systemen van de concurrentie: door de vleugeltip
pen scheef te trekken kon de Wright Flyer bochten
maken zoals vogels, fietsers en motorrijders dat doen.
Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog konden
zo de eerste verkenners worden gebouwd. De Farman
HF 20 in het MLM is daar een voorbeeld van. In de
18
