Museumcollectie
verder "aangekleed"
Op 19 februari jongstleden nam de directeur van
het Militaire Luchtvaart Museum, dr. Jan Janssen,
een belangrijke aanwinst in ontvangst: het RAF-uni-
form van Gerrit Jan ten Duis, voormalig oorlogsvlie
ger en KLM-gezagvoerder. De jas en pantalon met de
rangonderscheidingstekens van Flying Officer werden
overhandigd door zijn zoon Peter en zijn kleinzoon,
die beiden in de voetsporen van hun (groot)vader
zijn getreden. Ten Duis' uniform is uniek in de col
lectie van het MLM omdat slechts een dertigtal
Nederlanders tijdens de oorlogsjaren hebben
gediend bij Bomber Command.
De op 3 juni 1915 in Goor in Overijssel geboren oor
logsvlieger bracht een groot deel van zijn jeugd
door in het Gooi. Na de Middelbare Technische
School in Amsterdam te hebben afgerond, vertrok
hij in 1938 - nadat een poging om te worden toege
laten tot de vliegeropleiding op Soesterberg was
mislukt - naar Argentinië waar hij een betrekking
kreeg bij de NV Bataafsche Petroleum Maatschappij
in Buenos Aires. In zijn vrije tijd behaalde hij bij
een plaatselijke vliegclub zijn sportvliegbrevet. In
1942 vertrok Ten Duis naar Groot-Brittannië om
dienst te nemen bij de Nederlandse strijdkrachten.
Na aankomst meldde hij zich als vrijwilliger bij de
RAF. Na zijn vliegeropleiding te hebben voltooid,
volgde in het voorjaar van 1944 plaatsing bij het
149 Squadron dat als een van de weinige eenheden
van RAF Bomber Command op dat moment nog
met de viermotorige Short Stirling was uitgerust.
Omdat dit toestel in het voorjaar van 1944 inmid
dels was verouderd, werd het in deze tijd vooral
ingezet voor het leggen van zeemijnen en het
bevoorraden van Franse verzetsgroepen met
wapens, munitie en radioapparatuur. Op 1 mei
maakte Ten Duis zijn operationele debuut als twee
de vlieger op een dergelijke bevoorradingsvlucht.
Vier dagen later trok hij er voor het eerst met zijn
eigen bemanning op uit om voor de Franse kust een
aantal zeemijnen te droppen. Ondanks de sterke
Duitse luchtafweer wisten zij de missie tot een goed
einde te brengen. De Nederlander en zijn beman
ning leverden eveneens een bijdrage aan de invasie
in Normandië. Enkele uren voordat de geallieerde
troepen aan land gingen namen zij in de nacht van
D-Day deel aan operatie Titanic. Deze had tot doel
bij de Duitse strijdkrachten verwarring te veroorza
ken door op verschillende plaatsen dummy para
chutisten te droppen. De namaakpara's waren
gemaakt van canvas en gevuld met zand en stro.
Van de zeven Stirlings van het 149 Squadron die
aan deze afleidingsoperatie deelnamen keerden er
twee niet terug.
Ten Duis en zijn bemanning beleefden een van hun
hachelijkste momenten in de avond van 17 juli
1944 toen hun Stirling tijdens een missie naar een
doel in Frankrijk boven het doelgebied werd
geraakt door drie bommen van 500 pond van een
hoger vliegende bommenwerper. Die sloegen enkele
grote gaten in de linkervleugel en stelden de rolroe-
ren buiten bedrijf. Met veel moeite gelukte het Ten
Duis de Stirling in de lucht te houden en de bom
menwerper na circa drie uur vliegen op het speci
aal voor noodlandingen ingerichte vliegveld
Woodbridge aan de grond te zetten. Tijdens het
tweede deel van hun tour of operations vloog de
bemanning Ten Duis met de modernere Avro
Lancaster. De meeste van de negentien Lancaster
missies vlogen Ten Duis en zijn bemanning met de
bommenwerper met het serienummer NF971 en de
rompcode OJ-'P for Peter'. Dit toestel was voorzien
van nose art die verwees naar de nationaliteit van
zijn captain: een Nederlandse visserman in traditio
neel kostuum op klompen met in zijn hand een
bom. Van de 35ste en laatste oorlogsopdracht op 24
november 1944 keerde de bemanning geenszins
met een bevrijdend gevoel terug op thuisbasis
Methwold in Norfolk. Hoog in de lucht boven
Duitsland werd de boordmarconist. Flight Sergeant
W. Scott, getroffen door een granaatscherf van een
luchtdoelgranaat. Nog in het vliegtuig stierf hij aan
zijn verwondingen, de rest van de bemanning in
vertwijfeling achterlatend. Na een tweede operatio
nele periode als transportvlieger, vervolgde Ten
Duis na de oorlog zijn vliegcarrière bij de KLM. Hij
overleed in 1975.
Erwin van Loo
NIMH
4
