missie in
Tussen Peacekeeping en
Bezetting
32
bloot
Nieuw boek legt bijzondere karakter Irak-missie
Nederlandse militairen in Irak raakten in 2003 en
2004 veel meer met de Amerikaans-Britse bezetting
verweven dan de regering vooraf voor wenselijk
hield. De Nederlanders deden aan ordehandhaving
en criminaliteitsbestrijding, en vervulden een
centrale rol in het opzetten van nieuwe Iraakse
bestuursstructuren. Dit kwam vooral door het
falen van de officiële bezettingsautoriteit onder
Amerikaanse en Britse leiding.
Dit constateren de onderzoekers Thijs Brocades
Zaalberg en Arthur ten Cate van het Nederlands
Instituut voor Militaire Historie (NIMH) in hun boek
Missie in Al Muthanna. De Nederlandse krijgsmacht
in Irak, 2003-2005.
De Stabilisation Force Iraq (SFIR) in de Zuid-Iraakse
provincie Al Muthanna was volgens de auteurs
in meerdere opzichten een bijzondere missie.
Anders dan bij eerdere grootschalige vredesonder-
steunende operaties begon deze uitzending van
Nederlandse strijdkrachten in 2003 onder het gezag
van de twee bezettende mogendheden in Irak (de
Verenigde Staten en Groot-Brittannië) en niet, zoals
al decennia te doen gebruikelijk, als onderdeel van
een door de VN-Veiligheidsraad ingestelde, geleide
of expliciet gemandateerde troepenmacht.
Missie in Al Muthanna gaat uitvoerig in op het
mandaatprobleem van SFIR als operatie tussen
vredeshandhaving en bezetting, behandelt de
conceptuele verwarring hierover, en bespreekt de
essentiële bestuurlijke, politionele en militaire
componenten die deze missie anders dan anders
maakten. Voor het eerst ook worden binnen de
context van de inzet als geheel de bekende kwesties
behandeld die SFIR tekenden, zoals de zaak Eric O.,
de 'mar-telaffaire', de schietincidenten en aansla
gen, de gedetineerdenproblematiek en de grote hin
derlaag in Ar Rumaythah van augustus 2004.
Operationele primeurs bij deze missie waren de
focus op de grootschalige training van Iraakse
veiligheidsdiensten als exit-strategie en het feit
dat Nederlandse grondtroepen voor het eerst sinds
koloniale tijden weer in gevecht raakten met guer
rilla's. Uitzonderlijk was het feit dat de Nederlandse
militairen de voor die tijd ongekende som van ruim
16 miljoen dollar (merendeels niet-Nederlands geld)
aan wederopbouwprojecten uitgaven en nog eens
voor tientallen miljoenen dollars (in totaal meer
dan 100 miljoen) aan langetermijninvesteringen
opstartten, waaronder een energiecentrale en een
waterzuiveringsinstallatie.
Al Muthanna was tevens de geboortegrond van de
term 'Dutch approach', een vermeend effectieve,
zogenaamd 'typisch Nederlandse benadering'
van crisisbeheersingsoperaties. Bij het al dan niet
bestaan van dit fenomeen staan de auteurs uitvoe
rig stil. Maar bovenal biedt dit boek een treffende
karakterschets van de Nederlandse missie in Zuid-
Irak van 2003 tot 2005, uitgevoerd in het kielzog
van een wereldwijd omstreden invasie.
Titel: Missie in Al Muthanna. De Nederlandse krijgs
macht in Irak, 2003-2005
Auteurs: Thijs Brocades Zaalberg en Arthur ten Cate
Uitgever: Boom, Amsterdam
Omvang: 392 pag., paperback, 17 x 24 cm,
full colour, geïllustreerd
Isbn: 978 94 6105 359 6
Prijs: 29,50.
VMM
