beeld het ongeval bij Hoogeveen,
de crash in de woonwijk in
Hengelo, de F-16 boven Afghani
stan en de F-16B boven Volkel.
Tot op het moment van schrijven,
kent de Luchtmacht slechts één
vlieger, die tweemaal zijn F-16
heeft moeten verlaten met een
schietstoel. De piloot, Bob 'Body'
Verkroost, behaalde tevens als
eerste Nederlandse F-16 vlieger de
3000 uurs mijlpaal. Zijn laatste
crash stamde uit 1992, waarbij
hij in de buurt van Arum (Fries
land) de J-359 moest verlaten.
De eerdere bail-out verrichte hij
boven Canada, waar bij een low
level flight afscheid genomen
moest worden van de J-625.
Opengewerkte NF-5 stoel
De schietstoel van de F-16, is
van het type ACES II (advanced
concept ejection seat), welke ook
(in aangepaste vorm) gebruikt
wordt in de A-10, F-15, F-22 en B-1 toestellen. Een
van de opvallende details aan de F-16 stoel is de
stoelkop. In deze bovenkant, bevindt zich de reco
very parachute (hoofdparachute voor de vlieger).
Deze wordt afgevuurd door middel van een mor
tierbuis (mortar tube). De laatste variant van deze
stoelkop, heeft uitklapbare pitotbuizen. Deze
komen hierdoor, na ejection, een stuk verder van
de stoelkop vandaan te staan. Dit voorkomt versto
ring van de luchtstroom naar deze pitot's bij het
gebruik van night vision goggles (als het hoofd van
de vlieger na de bail-out opzij draait, blokkeert de
nvg één van de openingen).
De stoel is ontworpen om een veilige ontsnapping
te garanderen met snelheden van 0 tot 600 knopen*
en een hoogte van 0 meter tot 50.000 voet. Dit
wordt bereikt door een samenspel van specifieke
onderdelen en een gecontroleerd tijdmechanisme.
De nadruk ligt op het proces na het verlaten van
het toestel. Dit verloopt volledig elektronisch. Dit
gebeurt bijvoorbeeld door de enviromental sensor,
deze meet de snelheid en de hoogte van de stoel
door middel van de twee openingen (pitot buizen)
naast de hoofdsteun. Deze informatie wordt door
gegeven aan de recovery sequencer, dit is het digi
tale hart van de stoel. Aan de hand van de data
bepaalt deze sequencer welke modus gebruikt gaat
worden. De ACES II kent er drie:
Mode 1 (low altitude/low speed) - deze wordt gese
lecteerd bij snelheden onder de 250 knopen en een
hoogte onder de 15.000 voet. In mode 1 wordt de
drogue parachute niet ontplooid. Vrijwel direct na
het verlaten van de stoelrails, wordt de stoelkop
afgeschoten, waarin zich de parachute voor de
vlieger bevind en wordt deze losgekoppeld van zijn
stoel.
Mode 2 (low altitude/high speed) - geselecteerd
bij snelheden boven de 250 knopen en een hoogte
onder de 15.000 voet. Gelijk aan mode 1, echter
hierbij wordt eerst de drogue parachute van de
stoel ontplooid.
Mode 3 (high altitude/low or high speed) -bij een
hoogte boven de 15.000 voet en lage of hoge snel
heid. In deze modus, wordt de stoel door de drogue
chute, tot een aanvaardbare hoogte en snelheid
gebracht, zodat deze vallen binnen de grenzen van
mode 2.
Met de komst van de HMCS helm in de KLu, is
met dit type helm een snelheid tot 450 knopen
veilig. Bij hogere snelheden kan lichamelijk
letstel ontstaan door de weerstand van de helm.
Een ander opvallend onderdeel aan de F-16 stoel, is
de zogenaamde STAP AC. Deze bevindt zich aan de
onderkant van de stoel en zorgt, met behulp van
een gyro en een raketmotor, dat de stoel gestabili-
24
