hoven en anderen ontslagen. Hij gaat terug naar
Frankrijk, waar hij als constructeur gaat werken
voor de Société Provisoire des Aeroplanes Deper-
dussin (SPAD).22 Daar trekt Koolhoven al gauw
de aandacht. Louis Bécherau, het brein achter de
vliegtuigen van Deperdussin, ontwerpt samen met
zijn ondergeschikte Frits Koolhoven een mono
plane, zoals eendekkers destijds werden genoemd,
waarmee Marcel Prévost op 29 september 1913 in
één uur tijd 203,67 km zou afleggen.23 In de zomer
van 191224 wordt Koolhoven benoemd tot hoofd
constructeur25 bij de Britse vestiging van Deper
dussin in Highgate bij Londen. Daar bouwt hij een
aantal succesvolle vliegtuigen.26 Charles G. Grey,
voormalig hoofdredacteur van het gerenommeerde
luchtvaarttijdschrift The Aeroplane schrijft in
het blad dat 'de Britse Deperdussins Koolhovens
vaardigheid toonden als ontwerper'.27 Het zou de
opmaat worden voor zijn eigen ontwerpen.
Enige overwinning
Als de zakenman, zijdehandelaar en cabaretzanger
Armand Deperdussin in 1913 wordt gearresteerd
wegens verduistering,28 gaat zijn Franse vliegtuig
fabriek in Laon bankroet. Na een fataal ongeval
met een Deperdussin-eendekker van het Engelse
leger29 volgt tegen het einde van het jaar ook het
faillissement van de British Deperdussin Company
Ltd. In diezelfde periode wordt bij het technisch
constructiebedrijf van de Sir W.G. Armstrong
Whitworth Co. Ltd. in Newcastle-on-Tyne een
Aircraft Department opgericht. Frits Koolhoven
wordt aangetrokken als chef-constructeur en be
drijfsleider voor de nieuwe vliegtuigfabriek. Daar
krijgt hij de kans om zelf vliegtuigen te ontwerpen
en te bouwen. Koolhoven heeft er ook gondels
voor luchtschepen ontworpen: rompen als van
een vliegtuig met motor en landingsgestel. Van de
Armstrong-Whitworth FK 3 Little Ack, een lesvlieg-
tuig, zijn meer dan 500 exemplaren gebouwd. Met
de FK 8 Big Ack - als jachtvliegtuig, verkenner en
bommenwerper multi-röle avant la lettre - scoort
Koolhoven zelfs een topproductie van 1701 exem
plaren. Daarmee is de FI< 8 het meest gebouwde
vliegtuigtype ooit van een Nederlandse ontwerper
en constructeur. Zelfs Anthony Fokker komt in
Duitsland wat dat betreft met een productie van
ruim 700 D.VH's30 niet in de buurt van de FK 8.
'Fokker heeft in de Eerste Wereldoorlog vliegtuigen
gebouwd voor de Duitsers', memoreerde commo
dore Vermeulen bij de onthulling van de FK 51, 'en
Koolhoven heeft hetzelfde gedaan voor de overwin
nende Engelsen. Maar dat is dan ook feitelijk de
enige overwinning die Koolhoven ooit op Fokker
heeft geboekt'.9 Want ondanks zijn 'voortreffelijke,
zo niet briljante ontwerpen31 heeft Koolhoven,
die in Engeland Kully werd genoemd, ook nooit de
naamsbekendheid gekregen die hij destijds al in de
luchtvaartwereld had verdiend.32
BAT Company Ltd
De oorlogssituatie veroorzaakt echter zoveel druk
op de werklast bij Armstrong Whitworth dat Kool
hoven in 1917 vertrekt naar de British Aerial Trans-
De Marinelucht
vaartdienst vloog
met 15 FK.51's.
Later kwamen er
nog eens twee bij
als vervanging van
twee verloren gegane
vliegtuigen. Die kre
gen dezelfde regis
tratie als de FK.51's
waarvoor ze in de
plaats kwamen.55
12
