Dezelfde NVI
FK.31 zonder de
extra vleugel.
De FK.31 is een
schouderdekker.
De vlieger zit als
het ware tussen de
vleugel.
voor het eerst heeft ontmoet, heeft Koolhoven
'een hartgrondige hekel aan die man met zijn
overweldigende arrogantie'.37 Bovendien paste het
Koolhoven niet om te werken voor iemand met een
oorlogsverleden.38 Zijn oude vriend Henri Wijn
malen vraagt hem dan als technisch adviseur bij
de auto- en vliegtuigfabrikant Trompenburg, in
die tijd beter bekend van de Spijker C.4: de 'Rolls
Royce van het continent'.39 Als Trompenburg mede
door de geldverslindende promotie activiteiten
van Koolhoven en Wijnmalen aan de rand van de
afgrond staat,40 worden beiden op 26 mei 1922 ont
slagen. Frits Koolhoven die eerder al daarvoor was
benaderd, wordt dan hoofd van de ontwerpafdeling
bij de op 13 april van dat jaar in Den Haag opge
richte N.V. Nationale Vliegtuig Industrie (NVI). Het
eerste het beste succesvolle ontwerp, de FK 31, een
tweepersoons jachtvliegtuig dat in november van
datzelfde jaar al werd tentoongesteld op de Parijse
Salon de l'Aeronautique, zou vier jaar later leiden
tot het faillissement van de NVI 41 De Luchtvaart-
afdeeling van het Koninklijk Nederlands-Indisch
Leger (LA-KNIL) heeft met vier FK 31's gevlogen.
Nadat het de minister van Oorlog in 1926 vast
stelde dat de ML-KNIL machines veel olie verliezen
en niet geschikt zijn voor de tropen,42 worden in
Nederland geen nieuwe bestellingen voor deze
vliegtuigen geplaatst. Het heeft directe gevolgen
voor de werkgelegenheid bij de vliegtuigfabri
kant.43 Het is de opmaat voor de teloorgang van de
NVI. Wat niet wegneemt dat in de tussenliggende
jaren de FK 29 en de FK 32 tot en met de FI< 36 nog
van de tekenplank rolden. Ook de FK 33 en -34 zijn
daadwerkelijk gebouwd, maar een productielijn is
er niet van gekomen.44 De premies die Koolhoven
zijn toegezegd blijven uit evenals zijn aandeel in de
licentierechten en de bonussen voor de leveranties
aan Finland en India. Koolhoven laat dan beslag
leggen op een deel van de NVI inboedel. Daarop
wordt hij door de directeur Walaardt Sacré per
deurwaardersexploot op staande voet ontslagen.
Oorlog
Koolhoven is zonder twijfel, naast Fokker, de meest
succesvolle vliegtuigbouwer van ons land geweest.
In 1927 huurt hij de leegstaande assemblage
hangar van de NVI aan de rand van het toenmalige
Rotterdamse vliegveld Waalhaven. Het is het begin
van de N.V. Koolhoven Vliegtuigen. Op Waalhaven
vindt de productie plaats van de FK 51, de eerste
Koolhoven die in Nederland in grote aantallen is
gebouwd. Op 10 mei 1940 wachten in de Koolhoven
vliegtuigfabriek op Waalhaven nog 15 FK 51 vlieg
tuigen op motoren. De aflevering daarvan is echter
vertraagd. Bij het eerste bombardement op Rot
terdam op 10 mei 1940 wordt de Koolhovenfabriek
met de grond gelijk gemaakt. Er is niets meer van
over. Nagenoeg alle Koolhoven vliegtuigen in ons
land worden in die dagen vernield door de Duitsers
of na de capitulatie naar het zich laat aanzien door
eigen mensen verbrand. Desondanks zijn enkele
FK 51's onbeschadigd in handen van de Duitsers
gevallen 45
Voor Koolhoven persoonlijk is de verwoesting van
zijn fabriek altijd een trauma gebleven. Volgens
hem is het een vergelding voor zijn werk in Enge
land tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het kan ook
een revanche zijn voor de levering van vliegtuigen
aan de Spaanse republikeinen waarmee Franco,
daarbij geholpen door Duitsland en Italië, in een
burgeroorlog verwikkeld is geweest. Als Koolhoven
in mei 1940 door de Gestapo wordt ondervraagd
14
