s
I
SF
I
'lit
Binnen enkele dagen kwam een ploeg van Sikorsky
overgevlogen met een nieuwe rotorkop -dit kon
eigenlijk niet, en was volgens hen nog niet eerder
voorgekomen.
De taak van de Stichting was voor iedere deelnemer
te onderzoeken in hoeverre een helikopter voor
hun bedrijf bruikbaar kon zijn. Daarnaast wilden
de ingenieurs van NLL en NIV graag het naadje van
de kous weten, propten het apparaat vol met allerlei
meetinstrumenten, en lieten ons soms proeven
doen waar je de haren van te berge rezen. Ik moet
ze wel nageven dat zij zelf meevlogen, althans de
jongeren zoals Lucassen, Will Kuipers en Jan Meyer
Drees.
Op 5 september '49 trad ik aan bij de Stichting en
begon meteen aan de niet geringe taak om het be
sturen van een helikopter onder de knie te krijgen.
Hein Bulten was mijn instructeur en
een betere heb ik nooit gehad. Om de wel zeer
afwijkende besturingscoördinatie te leren, werd
eerst op een stoel geoefend met twee bezemstelen:
de ene in de linkerhand stelde de 'collective stick'
voor, de andere in de rechterhand de 'cyclic stick'.
Na ongeveer zes lesuren kwam ik solo, maar ik had
het nog nooit zo moeilijk gehad. De PH-HAA, zoals
hij toen nog was geregistreerd, had een zéér zware
besturing, die zeker voor een beginneling bijzonder
afmattend was: de meeste lesbeurten duurden niet
langer dan zo'n 20 tot 30 minuten.
Toen brak een zeer interessante tijd aan, een heel
ander soort werk dan ik gewend was. Veel vergade
ringen met afgevaardigden van de deelnemende
instanties, die natuurlijk allen hun eigen wensen
hadden; zo heb ik post vervoerd, landbouwgewas
sen besproeid, autorotatie-proeven gedaan met
de vliegtuigbouwkundige ingenieurs, en talloze
demonstraties bij allerlei evenementen, zoals ten
toonstellingen en vliegfeesten, gegeven. Bij één van
die demonstraties placht ik de paai, toen korporaal
van den Berg, tijdens de vlucht af te zetten in een
onder ons rijdende vrachtauto. Deze stunt onder
vond altijd veel bijval, en toen wij op een goede dag
bezoek kregen van een testvlieger van Westland,
een Britse helikopterfabriek die zijn helikopter aan
de man wilde brengen, wilde die met zijn helikop
ter dezelfde stunt vertonen aan geinteresseerden.
Het nare was alleen dat zijn eigen mecano er gehéél
niets voor voelde, en van den Berg liet mij meteen
weten dat hij deze capriool alléén maar met mij
wilde uitvoeren. Goede raad was duur, maar ik
wilde Alan Read, an ex-marinevlieger, niet in de
steek laten, en dus heb ik het maar gedaan. Het was
wel een vreemde gewaarwording zo aan een kabel
onder een vliegend vliegtuig te bengelen om op het
juiste moment in de laadbak van de vrachtauto te
worden neergelaten, waarop je je razend snel moet
loskoppelen om niet er weer uit gesleurd te worden.
Maar ik wist dat Alan een prima vlieger was, en ik
had alle vertrouwen in hem.
Een wel zeer interessant experiment was het blind-
vliegen. Het was natuurlijk bekend dat een heli
kopter, bengelend onder zijn rotor, een zogenaamd
'inherent instabiel' apparaat was, maar de Rijks
luchtvaartdienst wilde toch uittesten of het vliegen
op instrumenten mogelijkheden bood bij slecht
weer. Hiervoor werd het ingenieuze Amerikaanse
systeem van 'two-stage amber' toegepast. De cock-
Vliegtuigmaker Van den Berg
onderweg naar de vrachtauto
fe
A
