100 JAAR
NEDERLANDS-INDISCHE
MILITAIRE LUCHTVAART
EEN GECOMPRIMEERD OVERZICHT VAN HOOGTE
EN DIEPTEPUNTEN VAN DE MILITAIRE LUCHTVAART
IN NEDERLANDS INDIË
Hans Berfelo
5
Ook in Nederlands-Indië wordt voordat van
echte luchtvaart sprake is, al enige ervaring
opgedaan. In 1890 neemt het koloniale leger
al geslaagde proeven met een kabelballon. Tot 1914
worden nog enkele ballonvaarten gemaakt, doch al
spoedig wordt het materiaal buiten gebruik gesteld.
In september 1910 heeft de 2e Luitenant der Artille
rie van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger
H. ter Poorten het brevet van balloncommandant
behaald. Zijn rekest om hierna te worden opgeleid
tot "aviateur-vliegenier" wordt vrijwel direct afge
wezen. Wel wordt hem enige maanden buitenlands
verlof met behoud van traktement toegestaan,
maar de vliegkunst moet hij voor eigen rekening
en risico eigen maken. Luitenant Ter Poorten komt
terecht bij de Belgische vliegschool "Aviator" in Sint
Job in 't Goor bij Antwerpen, waar hij op 30 augus
tus 1911 zijn FAI-brevet behaalt.
In september 1911 neemt Ter Poorten deel aan de gro
te legermanoeuvres bij De Pettelaer in de buurt van
Den Bosch met een vliegtuig van de firma Brouckère,
een tweepersoons tweedekker.
De Deperdussin is het eerste militaire toestel dat in Indië
arriveert
Deze manoeuvres leggen niet alleen de basis voor
de Nederlandse militaire luchtvaart, maar hebben
ook invloed op het Ministerie van Koloniën. Voor
de begroting van 1912 worden gelden aangevraagd
voor de aanschaf van drie vliegtuigen voor het ne
men van proeven bij het Koninklijk Nederlands-
Indisch Leger (KNIL). Hiervoor krijgt luitenant Ter
Poorten de opdracht de voornaamste buitenlandse
fabrieken en vliegvelden te bezoeken en ervaring
op te doen.
Zijn ingediende rapport heeft tot resultaat, dat drie
vliegtuigen worden aangeschaft bij de firma De
Brouckère, te weten twee tweedekker type Farman
en één eendekker Déperdussin. Door De Brouckère
zullen tevens een drietal Nederlands-Indische offi
cieren tot vlieger worden opgeleid, de kapitein Dar-
lang en de luitenants Ockerse en Spandaw. Kapitein
Darlang moet zijn opleiding tijdelijk onderbreken
door een ernstige val te Genk, België in december
1912 en de luitenant Spandaw verliest het leven als
hij afglijdt boven Soesterberg in het voorjaar van 1914.
Een van de vliegers van het eerste uur, Leo van Steyn,
De door Van Steijn geschonken Farman F-20 'K-3' met kapi
tein Darlang op Soesterberg
