In beeld
Aviodrome
Samenwerking
museum is een erfgoedinspectierapport van het
ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
pen (OC&W) eind vorige eeuw. Daarin wordt vast
gesteld dat de huisvesting en expositie van de col
lecties in het Legermuseum (LM) en het Militaire
Luchtvaart Museum (MLM) ernstig te wensen
overlaten. Ook de depotsituatie is zorgwekkend. De
nota wordt zowel bij de land- als bij de luchtmacht
hoog opgenomen: de kwaliteit van het beheer van
de collectie is in het geding.
Voor de Koninklijke Landmacht (KL) komt die nota
niet helemaal onverwacht. De situatie in Delft is
langzaam maar zeker onhoudbaar geworden. Sinds
de jaren '90 is de KL al op zoek naar een nieuwe
locatie voor het toen nog zo geheten Koninklijk
Nederlands Leger- en Wapenmuseum 'Generaal
Hoeffer' (KNLWM). In Delft is geen ruimte meer
voor de groeiende collectie. Ook het onderhoud
en de instandhouding van het monumentale ge
bouw worden alsmaar grotere problemen. Onder
bestuursvoorzitter van het KNLWM (1995-2003),
generaal-majoor der Artillerie b.d. P.H.M. Mes-
serschmidt, oud-gouverneur van de KMA, begin
nen de verkenningen voor een verhuizing van het
museum naar elders.1)
In eerste instantie heeft men het oog laten vallen
op de Generaal Winkelmankazerne in Nunspeet.
Maar méér dan hardop daarover nadenken is
het nooit geweest. Nunspeet valt af vanwege zijn
slechte bereikbaarheid. Ook de Sachsen-Weimar
kazerne in Arnhem en het huidige Sligro complex
in Voorburg zijn in beeld geweest als locatie voor
het nieuwe museum. Later mikt de KL op het ter
rein naast de Dienst der Domeinen aan het Zeister
Spoor in Soesterberg.
Ook bij de luchtmacht denkt men in eerste instan
tie niet aan een fusie met het Legermuseum. De
luchtmachtleiding ziet 'méér in het samengaan
met het Aviodome.' Er zijn diverse oriënterende ge
sprekken gevoerd met de directie van het Aviodo-
me. Zelfs de optie om het Aviodome te laten verhui
zen naar Soesterberg is aan de orde geweest. Maar
van een reële mogelijkheid is nooit iets gekomen.
Het Aviodome ziet de overkomst van al die vlieg
tuigen best wel zitten, maar wil dat ook financieel
gehonoreerd zien. En als blijkt dat het Aviodome
geheel zelfstandig wil blijven en Defensie noch de
luchtmacht na een fusie geen enkele bestuurlijke
zeggenschap krijgen, worden de contacten afgebro
ken. Maar dat het MLM haar langste tijd op Kamp
van Zeist heeft gehad, is intussen ook duidelijk.
Het inspectierapport van OC&W is voor de in 2000
aangetreden nieuwe directeur van het MLM, dr.
J.A.M.M. Janssen, aanleiding de luchtmachtleiding
te informeren dat 'de collecties van beide musea
op termijn onherstelbare schade kunnen oplopen.'
Er zal moeten worden geïnvesteerd in onderhoud
en herstel van de bestaande infrastructuur. Of er
moet elders nieuwbouw worden gepleegd. Boven
dien hebben het Ministerie van Justitie, en later
ook de gemeente Zeist, al te kennen gegeven geïn
teresseerd te zijn in het terrein. Alles overwegend
ligt het volgens generaal KLu Dick Berlijn2 voor de
hand dat er in 2000 bij de KL en de KLu - 'schoor
voetend' - wordt gesproken over het samenvoegen
van het Legermuseum en het MLM. Generaal
Berlijn heeft dan al kennisgenomen van een pre
mature schets van het nieuwe museum gebouw
waarin de collecties van KL en KLu ieder in een
eigen vleugel worden ondergebracht. Het verlies
van de eigen identiteit bij samenvoeging is een teer
onderwerp. 'Maar gevoelige onderwerpen kunnen
niet worden weggemoffeld in een museum,' zegt
generaal Berlijn.2
Brigade-generaal der Cavalerie, dr. P.H. de Vries,
is in die tijd Souschef Beleid en Ontwikkeling
bij de Landmachtstaf. Daarnaast is hij ook lid
van het Algemeen Bestuur van het KNLWM. In
beide hoedanigheden is hij nauw betrokken bij
de ontwikkelingen rond een nieuwe locatie voor
het Legermuseum. Ook hij ziet in dat de oplossing
voor het infrastructurele probleem breder moet
worden getrokken. Het verhoogt de haalbaarheid
van het project. Genmaj Art b.d. Messerschmidt is
bij de KL een van de animatoren voor een fusie met
het MLM.1) Het MLM scoorde destijds jaarlijks een
bezoekersaantal van minstens 125.000, terwijl dat
bij het Legermuseum aanzienlijk lager lag. Maar
er zijn nog behoorlijk wat strubbelingen over het
samenvoegen van de collecties van land- en lucht
macht. Een eerste concept wordt zelfs afgewezen.
Voorjaar 2001 wordt de Stuurgroep Nationaal
Militair Museum opgericht. Bgen De Vries en com
modore KLu H.J. Vandeweijer fungeren als co-
voorzitters. De laatste is later dat jaar afgelost door
de toenmalige commodore F. Horst. Ook dr. Janssen
en J.A. Buijse, directeur van het Legermuseum,