VARIA. Een eenvoudig middel om vrij nauwkeurig het Noorden te vinden. In 11 van het Voorschrift op den velddienst voor het Nederlandsch- Indische leger vindt men hulpmiddelen aangegeven, om met voor het doel voldoende nauwkeurigheid het Noorden te vinden en wel door gebruik te maken van den zonnestand. Als ik bedenk hoe menigmaal ik te velde de toepassing van het in dat Voorschrift aangegeven hulpmiddel reeds zag falen, omdat de eenvoudige man, die het moest aanwenden, het niet begreep of vergeten was, dan kom ik tot het besluit dat de bekendheid met een nog eenvoudiger middel zeer zeker nuttig zal zijn. Waar ik het door mij bedoelde hulpmiddel aan kader of soldaten leerde, werd het steeds zeer spoedig begrepen en zag ik het daarna menigmaal practisch toegepast. Ik vermoedde zelf niet van hoe weinig algemeene bekendheid het door mij bedoelde middel is, doch toevallig werd mij dit in den laatsten tijd duidelijk, lot de toepassing hierbedoeld is noodig dat men in het bezit zij van een goed loopend horloge. Men legge, om bij zonlicht het Noorden te vinden, het horloge zooveel mogelijk horizontaal op de linkerhand, neme eenc speld, dun grassprietje of ander staafje en stelle dit op het oog in het middelpunt verticaal op het horlogeglas, dus boven de wijzerspil; men draaie nu het horloge zoodanig dat de schaduw van het verticaal gestelde staafje over den kleinen wijzer (uurwijzer) komt te vallen denkt men zich nu eene lijn door het middelpunt van de wijzerplaat en het getal 12 (middagpunt), dan geeft deze voor het doel al zeer nauwkeurig het Noorden aanmen zoude kunnen zeggen hét cijfer 12 of de knop van het horologe is gericht op het Noorden. De verklaring hiervan ligt voor de hand: bij een zonnewijzer nl. is het getal 12 van den uurcirkel als vast punt ten opzichte van het middelpunt op het Noorden gesteld en het uur wordt door de schaduw van een in het middelpunt staand spits voorwerp aangewezen; het Noorden is dus bekend en het uur wordt gevonden.

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1890 | | pagina 106