"V .A. IR, X -A__ Het middel van Borneo om het Noorden te vinden. Het zij mij vergund een paar opmerkingen te maken aangaande het in Ho. 7 van dit tijdschrift vermelde eenvoudige middel tot een globale bepaling van het Noorden, ten einde hen, die het in toepassing zouden willen brengen en niet in de rimboe willen verdwalen, tot omzichtigheid aan te manen. Laten wij beginnen met aan te stippen, dat het middel bij zonsopgang nooit doorgaat, want de knop van het horloge wijst flan ongeveer op het Oosten. Zelfs als de zon zoo noordelijk staat als mogelijk is, nl. om streeks 21 Juni, is dit hemellichaam bij zijn opgang nog 67° van het N. verwijderd en wijst dus de knop van het horloge ook 67° mis. Om 9 uur zou, wilde het middel doorgaan, de zon in het Oosten moeten staan; maar zij is dan reeds een goed eind tot het N. of tot het Z. ge naderd en de knop staat dus ongeveer 45^ uit de directie links of rechts. Dit ten minste voor de tropen. Buiten de keerkringen komt het voor, dat in den zomer de zon in den voormiddag door het Oosten gaat en wanneer dit tijdstip niet te veel van 9 uur vërschilt, dan is het resultaat vrij bevredigend; zoo ook 's namiddags om 3 uur, als de zon ongeveer in het Westen staat. Om 12 uur, wanneer de zon in het Z. komt, dan is de zaak in orde, maar zoodra zij daarna weder over ons hoofd is heengegaan en Noorderdeclinatie krijgt, dan wijst de methode-Borneo ons juist den verkeerden weg op; dit is eene bedenkelijke zijde van die methode en bewijst, dat eenvoudigheid niet altijd het kenmerk van het ware is. Het resultaat is dus, een welbekend rijmpje variëerende: Met het horloge in de hand Dwalen wij door 't gansche land. Te Pontianak, de vermoedelijke bakermat van de methode-Borneo, gelegen op den evenaar, doet zich bovendien 2 maal 's jaars het geval voor, dat de zon van 6 uur tot 12 uur in het O. en daarna van 12 uur tot 6 uur in

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1890 | | pagina 398