412
bepalen. Om den terreinhoek te meten, stelt men alle verdeelingen
op 0 en schuift den opzet geheel in. Nu richt men den vuurmond
op het doel, waarna men met een rondsel, hetwelk zich bij de ter-
reinhoek-verdeelschaal bevindt, het libel laat inspelen. De terreinhoek
kan nu dadelijk worden afgelezen en in de batterij zoo noodig aan
de andere stukken worden overgegeven.
Dit quadrant laat m. i. aan practische bruikbaarheid weinig te wen-
schen over. Alleen zijn er eenige bezwaren tegen de aangebrachte
verdeelingen in gradeu, minuten en twintigste graden. Welk nut
men er aan heeft een quadrant tot in twintigste graden (3') nauw
keurig te kunnen stellen, is mij nooit duidelijk geweest. Wel zou
het zeer veel nut hebben, indien men zulke verdeelingen aanbracht
dat men daarmede hoeken kon uitdrukken in °/oo van de richtas;
m.a. w. indien de tangens van den kleinsten hoek 0,001 was.
Dit nu is niet het geval want de tangens van 3' is 0,00087.
Maakt men het kleinste verschil 3' 26" (waarvan de tangens
0,001 is), dan kan men bij wijze van spreken met het quadrant °/oö
van de richtas aangeven. De hoek 3'26" ligt juist tusschen 3'20"
(tV) en 32" (TV°). Maakt men dus het kleinste verschil
ïV°) ^an ^an men we^ mef voldoende juistheid zeggen dat dit gelijk
staat met een verschil in O. II. van l°/o<r (Hier wordt 1/17 boven
1/18 verkozen, omdat daardoor het aantal noniusdeelen 1 minder
wordt, iets dat bevorderlijk is aan het vlugge aflezen).
60'
Het verschil zou dan g, g9„ TJT° worden. Men behoeft dan een
voudig den rand in heele graden en den nonius in 17 deelen te verdeelen.
Hierdoor worden vier zeer groote voordeelen verkregen.
1°. Het aflezen op een nonius, waarop de deelen zeer ver van
elkander staan [16/17 graad] is zeer gemakkelijk. Op het quadrant
N°. 3 toch moet men dikwijls zeer lang turen eu do verdeelschaal
naar het licht draaien om goed te kunnen zien.
2°. Yermeerdering van opzethoogte in een bepaald aantal
deelen staat gelijk met evenveel quadrantverdeelingen. Hierdoor
kunnen sommige vuurmonden in de batterij, welke niet met den op
zet richten, met het quadrant corrigeeren, terwijl andere dat met den
opzet doen, zonder dat men daardoor verschil in dracht zal krijgen.
