110
wege gelaten, waar het geldt het spoedig en zonder veel kosten:
verkrijgen van eene vrij bruikbare kaart, hetzij voor militaire,
hetzij voor andere doeleinden.
Uit een cartographisch oogpunt moet zulk eene kaart evenwel
tot de schetskaarten gerekend worden, daar de eventueel gemaakte,,
onvermijdelijke fouten zich hierbij steeds voortplanten, zoodat het-
geheel slechts door belangrijk wringen in elkaar gezet kan worden.
Deze opmerking geldt ook voor de bestaande residentiekaar-
ten, schaal 1:100.000, van Midden-Java, waar in de meeste resi-
dentiën de driehoeksmeting na de opname werd verricht 1).
2e. Wijze van verveelvuldiging langs photolithographischen weg.
Onder photolithographie verstaat men in het algemeen de me
thode om van een origineel met behulp der photographie een beeld
over te brengen op een drukbaren steen (of plaat), welke toelaat
het origineel met de drukpers te verveelvuldigen.
De toepassing dier methode is echter verschillend, al naar
mate het origineel alleen bestaat uit punten, lijnen of strepen,
dan wel of daarop ook uitvloeiende tinten of verschillende tinten
van dezelfde kleur voorkomen. In dit laatste geval moeten de
uitvloeiende of lichtere tinten hetzij bij de photographische op
name, hetzij op den steen (of plaat) in punten omgezet worden,
daar zij zich anders op de verveelvuldigde teekening als gelijkma
tige vlekken van dezelfde kracht als de andere zouden voordoen.
Er zijn twee hoofdmethoden van photolithographie en wel:
le die, waarbij de steen (of plaat) direct met eene voor licht
gevoelige stof overtrokken is en onder een verkeerd negatief 2)
1) Verg. Terreinleer blz. 86.
2) Onder 'positief varstaat men een beeld, waarop alleB wat donker of helder moet zijn dit
ook is; onder negatief, een beeld waarop alles wat donker of helder moet zijn resp. helder of
donker is. Een op de gewone wijze vervaardigd photographisoh cliché vertoont, gezien
van de zijde waar de ïicht-gevoelige laag met het beeld is, een negatief spiegelbeeld; van
de andere gladde zijde een negatief beeld. Een verkeerd negatief is het nu als het cliché,
gezien van de beeldzijde, een negatief beeld, van de andere zijde een negatief spiegelbeeld
vertoont. Zulk een cliché wordt met de beeldzijde op den steen (of plaat) gelegd en dus
van de andere zijden aan het zonlicht blootgesteld, zoodat het op den Bteen te voorschijn
komende beeld ook een spiegelbeeld zal zijn, daar het zonlicht alleen op de heldere plaat
sen van het cliché doordringt en dus alleen daar donkere plekken op den steen doet
ontstaan. Hoe zulk een verkeerd negatief verkregen kan worden zal later worden vermeld.
