22
van uitvoering. Zij kunnen zich nog maar niet dan zeer moeilijk
verplaatsen in de gansch en al gewijzigde denkbeelden omtrent
oorlogvoering en volksopvoeding, welke beide èn die stramheid
èn die gelijkheid tot caricaturen maakt, als zij niet langs paeda-
gogischen weg worden verkregen. Echter, bemoedigend is het,
en het pleit ook voor de waarheid van ons betoog, dat het juist
de ouderen zijn, die zoo denken. De evolutie, die zonder ophou
den de gansche menschheid beroert, doet overal en altijd de vroe
gere denkbeelden voor andere betere plaats maken en ook
in het leger, als deel dier menschheid, kan die evolutie niet uit
blijven. Daarom zijn het veelal de jongeren, die aan het zoo heilige
huisje der krijgstucht durven raken. Of zij dit altijd met voldoen
de omzichtigheid en beleid doen, blijve hier buiten bespreking,
maar het feit dat de drang daartoe wordt gevoeld, is voor ons
het teeken dat de dageraad gloort. Laten we nu slechts zorgen
het licht te kunnen verdragen en ons niet door de felheid te
laten verblinden. Want we moeten er op wijzen, dat we ons
hier bevinden op een gevaarlijken en moeilijken weg en de
oogen dus wagewijd open moeten staan. Als hefboom, die de
gansche legermachine in beweging kan houden, bezit de krijgs
tucht een kracht die nergens ter wereld wordt geëvenaard, maar,
als ziel van het leger beschouwd, is zij niettemin zoo teer en broos,
dat het geraden is haar niet anders dan met kennis van zaken
en eenigen eerbied te beoordeelen. Daarom, geen woest
ingrijpen, maar een kalme regeling harer krachtengeen devotie,
maar piëteit voor wat zij in het belang der militaire gemeen
schap steeds heeft gewrocht. En hier, waar we ons voorstellen
die krachtige en toch zoo subtiel bewerktuigde ziel van het leger
over te planten in de ziel van eiken recruut, daar hopen we
ons noch aan ondermijning harer kracht, noch aan blinde veree
ring voor haar schuldig te maken.
De Krijgstucht bestaat in de hoogstmogelijke orde. 1)
Wij hebben reeds vroeger duidelijk gemaakt wat in het leger
onder orde verstaan moet worden. Niet alleen zindelijkheid op
lichaam, wapens en kleeding, en eene naar vaste regels rang-
l) Wij kunnen het niet anders dan betreuren, dat in het nieuw aangenomen reglement
