427
terladers (bv. de Engelsche bombardel, die reeds in den slag bij
Crecy, 25-8-1346, zou zijn opgetreden). De gebreken, aan die al te
eenvoudige kulassluitingen klevende, maakten, dat men vrij spoe
dig algemeen voorlaadvuurwapenen vervaardigde.
Het groote nut van vuurwapenen in den strijd deed allerwege
streven naar verbetering van model en naar verhooging van de
vuursnelheid. Zoo kregen de bussen (meest donder-achtereen
volgens een lade, een kolf, een gebogen greep, een vizierinrich
ting werd de vuursnelheid vermeerderd door ontsteking der la
ding langs werktuigelijken weg: de lont werd niet meer met de
hand aan het zundgat gebracht, maar door een toestel aan het
geweer, het lontslot.
Hoofd wapen bleef de lans en daarnaast het zwaard, beide
voor den strijd van nabij voor de beslissing.
De bussen dienden voor het gevecht op afstandzij traden in
de plaats der verschillende soorten van bogen, die zij eerst na 1500
bijna geheel verdrongen, toen bare inrichting handiger was ge
worden en het indringingsvermogen van dien aard, dat het kuras
geen afdoende bescherming meer bood.
De busschutters werden dan ook tactisch op dezelfde wijze
aangewend als vroeger de boogschutters, de lichte infanterie. De
uiterst geringe vuursnelheid maakte, dat de busschutters, die
als bij wapen een kort zwaard droegen, bijzondere bescherming
tegen de cavalerie noodig hadden.
Het vuurwapen was toenmaals nog niet zoodanig ontwikkeld,
dat het volkomen betrouwbaar kon genoemd worden. De ge
schiedenis meldt dat Hendrik II van Frankrijk (1547—1559), de
overwinnaar van Boulogne, in 1550 moest terugtrekken, omdat
zijn busschutters door aanhoudende regens hun wapen niet kon
den gebruiken. De 1000—1200 Engelsche boogschutters kregen
toen vrij spel en brachten den Franschen groote verliezen toe. Ook
Karei V moest in 1541 smadelijk het onderspit delven voor de
Moorsche boogschutters, toen bij zijn onderneming tegen Algiers
door regen van de 100 donderbussen er slechts ééne afging.
Het was dan ook geen wonder, dat, hoewel Spanje, Duitschland
en Frankrijk hun boogschutters afschaften en daarvoor in de plaats
hun infanterie onderscheidenlijk voor 1/3, !/6 en 1j10 uit busschut
ters samenstelden, andere rijken bij het oude wapen bleven. Yoor-
